تالار گفتمان

پاسخ به: بحث آزاد مذهبی
نویسنده: Ramona سه‌شنبه، ۹ آذر ۱۳۹۵ (۱۸:۲۹)
شبهه 2 : خداوند ، وقتی در قرآن از هلاکت قوم عاد سخن به میان می آورد ،در باره مدت زمان هلاکت آن قوم دو تعبیر مختلف دارد در یک آیه ، هلاکت آن ها را در یک روز می داند إِنَّا أَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا صَرْصَرًا فِي يَوْمِ نَحْسٍ مُّسْتَمِرٍّ .[۱] ولی در دو آیه دیگر هلاکت آن ها را در چند روز می داند: فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا صَرْصَرًا فِي أَيَّامٍ نَّحِسَاتٍ لِّنُذِيقَهُمْ عَذَابَ الْخِزْيِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَلَعَذَابُ الْآخِرَةِ أَخْزَى وَهُمْ لَا يُنصَرُونَ [۲] سَخَّرَهَا عَلَيْهِمْ سَبْعَ لَيَالٍ وَثَمَانِيَةَ أَيَّامٍ حُسُومًا فَتَرَى الْقَوْمَ فِيهَا صَرْعَى كَأَنَّهُمْ أَعْجَازُ نَخْلٍ خَاوِيَةٍ [۳] همان طور که می بینید طول زمان هلاکت را در یک آیه «چند روز» و در آیه دیگر صریحا «هفت شب و هشت روز » بیان می کند. پاسخ به شبهه: جواب اول: کلمه «یوم» در قرآن به معانی مختلف آمده است و یکی از معانی آن ، مطلق زمان است و برای نمونه آیه : « وَ سَلَامٌ عَلَيْهِ يَوْمَ وُلِدَ وَ يَوْمَ يَمُوتُ وَ يَوْمَ يُبْعَثُ حَيًّا»‏[۴] که در این آیه به معنی زمان آمده است و روز در مقابل شب معنی نمی دهد.این بیان در آیه اول نیز جاری است آن جا که فرموده:« إِنَّا أَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا صَرْصَرًا فِي يَوْمِ نَحْسٍ مُّسْتَمِرٍّ » .[۵] پس معنی آیه این می شود که عذاب بر قوم عاد در زمانی که نحوست پیاپی و ممتد بود نازل شد که با این بیان آیه اشاره به مدت زمان نزول عذاب را ندارد و آن را آیه دیگر تفسیر می کند که منظور از این زمان ممتد هفت شبو هشت روز بود « سَخَّرَهَا عَلَيْهِمْ سَبْعَ لَيَالٍ وَثَمَانِيَةَ أَيَّامٍ حُسُومًا فَتَرَى الْقَوْمَ فِيهَا صَرْعَى كَأَنَّهُمْ أَعْجَازُ نَخْلٍ خَاوِيَةٍ ». [۶] برخی از مفسرین هم به این معنا اشاره کرده اند: الف. فخر الدین رازی در تفسیر مفاتیح الغیب می نویسد: «در این آیات مراد از "یوم" وقت و زمان است هم چنان که در سوره مریم آمده است که " يَوْمَ وُلِدْتُ وَ يَوْمَ أَمُوتُ وَ يَوْمَ أُبْعَثُ حَيًّا "[۷] و عبارت "مستمرّ" در آیه همان معنای "ایام" را می رساند به خاطر این که استمرار از امتداد زمان خبر می دهد و این دو با اختلاف در لفظ یک معنی را می رسانند منتهی در آیه اول حکایت بر طریق اختصار است ، به همین خاطر زمان را ذکر کرد ولی مقدار آن و وصف آن را ذکر نکرد. » [۸] . ب. علامه طباطبایی هم در این باره فرموده اند: « و مراد از كلمه" يوم" قطعه‏اى از زمان است، نه روز لغوى كه يك هفتم هفته است، چون در جاى ديگر فرموده:" فَأَرْسَلْنا عَلَيْهِمْ رِيحاً صَرْصَراً فِي أَيَّامٍ نَحِساتٍ"[۹] و باز در جاى ديگر در باره همين قوم فرموده:" سَخَّرَها عَلَيْهِمْ سَبْعَ لَيالٍ وَ ثَمانِيَةَ أَيَّامٍ حُسُوماً"[۱۰] [۱۱]» ج. « ملاحويش آل غازى‏» در تفسیر "بیان المعانی" گفته: «مراد از «فِي يَوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ »[۱۲] مطلق زمان است به خاطر این که در آیه دیگر فرموده «فِي أَيَّامٍ نَحِساتٍ»[۱۳] و در آیه دیگر فرموده« سَخَّرَها عَلَيْهِمْ سَبْعَ لَيالٍ وَ ثَمانِيَةَ أَيَّامٍ حُسُوماً »[۱۴]»[۱۵]. د. سید علی قرشی در تفسیر احسن الحدیث می نویسد: « مراد از «يوم» قطعه‏اى از زمان است نه بيست و چهار ساعت چنان كه در جاى ديگر آمده: ... رِيحاً صَرْصَراً فِي أَيَّامٍ نَحِساتٍ [۱۶]و نيز: سَبْعَ لَيالٍ وَ ثَمانِيَةَ أَيَّامٍ [۱۷] [۱۸]». و.ابو حیان اندلسی در البحر المحیط در تفسیر آیه 29 سوره قمر می نویسد: «منظور از یوم در آیه روز معین نیست بلکه منظور وقت و زمان است مثل اینکه بگوید"در وقت نحس" و این مطلب را آیه سوره فصلت[۱۹] و سوره الحاقة [۲۰]تأیید می کند مگر این که یوم را روز ایتدای عاب بگیریم که منظور وقت شروع عذاب است که باز هم جمع بین این دو نظر ممکن می باشد»[۲۱] در نتیجه مراد از یوم به دلالت صفت استمرار در آیه همان هفت شب و هشت روز می باشد. و دز آیه دوم [۲۲] هم که تعبیر به "ایام" کرده ، مراد از آن روز در مقابل شب نیست بلکه مراد از آن شبانه روز(مجموع روز و شب) می باشد که وقتی جمع بسته می شود ،چند شبانه روز می شود. هم چنان که در شبهه پیشین گفتیم از جمله نمونه های این استعمال در قرآن این آیه است:« لَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ فِي مَواطِنَ كَثِيرَةٍ وَ يَوْمَ حُنَيْن‏[۲۳]».زیرا منظور از روز حنین روز ها و شب هایی است که این غزوه در آن صورت گرفته است. جواب دوم: برخی از مفسرین هم به این شبهه این چنین پاسخ داده اند که: مراد از "یوم" در آیه اول روز شروع این عذاب بوده و این آیه به مجموع روز های عذاب نظر ندارد. ابن کثیر در تفسیرش گفته : «معنی آیه": فِي يَوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ " چنین است که خداوند عذاب را در روز نحس بر آنان آغاز کرد و این عذاب ادامه داشت تا هفت شب و هشت روز تا اینکه همه آن قوم را نابود کرد و خواری دنیوی آن ها را متصل به عذاب آخرت نمود ، به همین خاطر خداوند در ادامه آیه فرمود:" لِنُذيقَهُمْ عَذابَ الْخِزْيِ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ لَعَذابُ الْآخِرَةِ أَخْزى‏ وَ هُمْ لا يُنْصَرُون‏" [۲۴]»[۲۵]. حاصل این که رابطه این دسته از آیات اجمال و تفصیل است نه تناقض و تقابل. پی نوشت ها: [1] . (سوره قمر آیه 19): ما بر آنها تند بادى سرد، در روزى كه نحوستش مستمر بود، فرستاديم. [2] . (سوره فصلت آیه 16): پس بر آنها بادى بسيار سرد و صدادار در روزهاى نحسى فرستاديم تا عذاب خواركننده‏اى در زندگى دنيا به آنها بچشانيم و البته عذاب آخرت خواركننده‏تر است و هرگز آنها (در آن روز) يارى نمى‏شوند. [3] . (سوره الحاقة آیه 7): (بادى كه خداوند) آن را به مدت هفت شب و هشت روز نحس و پى در پى بر آنان مسلط نمود، و (اگر آنجا بودى) آن گروه را بر زمين افتاده مى‏ديدى، گويى تنه‏هاى نخل تو خالى و از جا كنده‏اند. [۴] .(سوره مریم آیه 15 ): و سلام و ايمنى (از هر ترس و عذاب) بر او باد روزى كه زاده شد، و روزى كه مى‏ميرد و روزى كه زنده برانگيخته مى‏شود. [۵] . (سوره قمر آیه 19): ما بر آنها تند بادى سرد، در روزى كه نحوستش مستمر بود، فرستاديم. [۶] . (سوره الحاقة آیه 7): (بادى كه خداوند) آن را به مدت هفت شب و هشت روز نحس و پى در پى بر آنان مسلط نمود، و (اگر آنجا بودى) آن گروه را بر زمين افتاده مى‏ديدى، گويى تنه‏هاى نخل تو خالى و از جا كنده‏اند. [۷] . (مريم: 33): و سلام و درود باد بر من روزى كه زاده شدم و روزى كه مى‏ميرم و روزى كه زنده برانگيخته مى‏شوم. [۸] . تفسير مفاتيح الغيب، ج‏29، ص: 304 [۹] . (سوره فصلت آیه 16): پس بر آنها بادى بسيار سرد و صدادار در روزهاى نحسى فرستاديم [۱۰] . (سوره الحاقة آیه 7): (بادى كه خداوند) آن را به مدت هفت شب و هشت روز نحس و پى در پى بر آنان مسلط نمود. [۱۱] . ترجمه الميزان، ج‏19، ص: 115 [۱۲] . (سوره قمر آیه 19):ما بر آنها تندبادى سرد در روزى كه نحوستش مستمر بود فرستاديم. [۱۳] . (سوره فصلت آیه 16): پس بر آنها بادى بسيار سرد و صدادار در روزهاى نحسى فرستاديم. [۱۴] . (سوره الحاقة آیه 7): (بادى كه خداوند) آن را به مدت هفت شب و هشت روز نحس و پى در پى بر آنان مسلط نمود، [۱۵] . بيان المعاني، ج‏1، ص: 286 [۱۶] . فصلت/ 16 [۱۷] .الحاقة آیه 7. [۱۸] . تفسير أحسن الحديث، ج‏10، ص: 446 [۱۹] . فَأَرْسَلْنا عَلَيْهِمْ رِيحاً صَرْصَراً فِي أَيَّامٍ نَحِسات‏(16) [۲۰] . سَخَّرَها عَلَيْهِمْ سَبْعَ لَيالٍ وَ ثَمانِيَةَ أَيَّامٍ حُسُوماً(7) [۲۱] . البحر المحيط في التفسير، ج‏10، ص:41 و 42. [۲۲] . سوره الحاقة آیه 7 [۲۳] .(سوره توبه آیه 25): حقّا كه خداوند شما را در مواضع زيادى يارى نمود و نيز در روز حنين‏. [۲۴] .(فصلت آیه 16): تا عذاب خواركننده‏اى در زندگى دنيا به آنها بچشانيم و البته عذاب آخرت خواركننده‏تر است و هرگز آنها (در آن روز) يارى نمى‏شوند. [۲۵] . تفسير القرآن العظيم (ابن كثير)، ج‏7، ص: 155 منبع