۱.. مقبوله عمر بن حنظله
امام صادق علیه‌السلام‌ می‌فرماید:
من کان منکم قد روی حدیثنا و نظر فی حلالنا و حرامنا و عرف احکامنا، فلیرضوا به حکماً فانّی قد جعلته حاکماً علیکم فاذا حکم بحکمنا فلم یقبل منه فانّما استخف بحکمنا و علینا ردّ و الرادّ علینا کالرّاد علی الله و هو علی حد الشرک به.[۱۴]

هرکس از شما که راوی حدیث ما باشد و در حلال و حرام ما بنگرد و صاحب نظر باشد و احکام ما را بشناسد؛ او را به عنوان داور بپذیرد، همانا من او را بر شما حاکم قرار دادم. پس هرگاه حکمی کرد و از او قبول نکردند، حکم ما را سبک شمرده و ما را رد کرده‌اند و آن کس که ما را رد کند، خدا را رد کرده است و ردکردن خدا، در حد شرک به خدای متعال است.

۲. صحیحه ابی‌خدیجه (سالم‌بن‌مکرم)
امام صادق علیه‌السلام فرمود:
ایّاکم ان یحاکم بعضکم بعضاً الی اهل الجور ولکن انظروا الی رجل منکم یعلم شیئاً من قضائنا (قضایانا)، فاجعلوه بینکم قاضیاً فانّی قد جعلته قاضیاً فتحاکموا الیه.[۱۵]

زنهار که مسائل اختلافی خود را نزد اهل جور (کسانی که جایگاه عدالت را به ناحق اشغال کرده‌اند) نبرید، بلکه از میان خود کسی را که از روش حکومت و دادرسی ما آگاه باشد، برای قضاوت برگزینید. من چنین کسی را بدین مقام منصوب کرده‌ام؛ پس داوری را به نزد او برید.

۳. روایت امام حسین علیه‌السلام
... مجاری الامور و الاحکام علی ایدی العلماء بالله و الامناء علی حلاله و حرامه.[۱۶]

مجاری امور و احکام به دست علمای ربانی است که امین بر حلال و حرام خدا هستند.

۴. روایت شیخ صدوق از پیامبر اکرم
وی از قول آن حضرت آورده است: «اللهم ارحم خلفائی. قیل: یا رسول الله و من خلفائک؟ قال: الذین یأتون بعدی و یَرونَ منّی حدیثی و سنتی... .[۱۷]

خدایا! بر جانشینان من رحمت فرست، پرسیدند: ای رسوال خدا! جانشینان شما کیانند؟ فرمود: آنان که بعد از من می‌آیند و حدیث و سنت مرا نقل می‌کنند.

۵. توقیع شریف امام زمان
حضرت ولی عصر‌ در پاسخ به نامه اسحاق‌بن‌یعقوب این توقیع را صادر نمود:
امّا الحوادِثُ الواقعه فارجعوا فیها الی رُواة حدیثنا فَانّهم حُجتی علیکم و انا حجة الله علیهم.[۱۸]

در رخدادهایی که اتفاق می‌افتد، به راویان حدیث ما مراجعه کنید؛ زیرا آنان حجت من بر شمایند و من حجت خدا بر آنان هستم.


۱. منظور از راویان حدیث در توقیع شریف ولی عصر، قطعاً کسانی نیستند که الفاظ حدیث را بدون تفهم و تفقه در مفاد آن، نقل می‌کنند؛ بلکه مقصود فقها و اهل نظرانند که از ناحیه آن حضرت، حجت بر مردم هستند.

۲. منظور از حوادثی که به وقوع می‌پیوندد و مردم باید در آن حوادث به علما مراجعه کنند، یقیناً امور اجتماعی و حکومتی است، نه صرفاً بیان احکام و مسائل شرعی و حلال و حرام.

شیخ انصاری در کتاب مکاسب، با سه دلیل ثابت می‌کند که منظور از «حوادث واقعه»، همه اموری است که عقلاً و شرعاً در مورد آن، باید به حاکم مراجعه کرد. از جمله اینکه امام، مردم را در اصل حوادث، به فقها ارجاع داده است، نه در حکم حوادث. اگر می‌فرمود: در احکام حوادث به فقها مراجعه کنید، ممکن بود بگوییم: فقها در بین حلال و حرام خدا و فتوا، حجت و نماینده مردم هستند، نه در امور سیاسی و اجتماعی، ولی در این توقیع خود حوادث، به فقها ارجاع داده است.

۳. از جمله «فانّهم حجتی علیکم»، استفاده می‌شود که از سوی امام مهدی علیه‌السلام، فقیهان در کارهایی منصوب هستند که از شئون امامت و امور اجتماع باشد. آنان در کارها و اموری حجت امام زمان هستند که اگر حضرت حضور می‌داشت می‌بایست خود انجام دهد، ولی به دلیل عدم حضورش، آنها را به فقیهان محول کرده و مردم را نیز به آنان ارجاع داده است.

14. کافی، کلینی، ج1، ص67.
15. من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج3، ص2؛ کافی، کلینی، ج7، ص412، ح4؛ وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج27، ص13.
16. تحف العقول، ابن‌شعبه حرانی، ص169؛ مستدرک الوسائل، محدث نوری، ص35، ص188.
17. من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج4، ح5919؛ وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج 18، ص 65
18. کمال الدین، شیخ صدوق، ص483.