منبع: توتال بارسا
مترجم: سید سجاد زرگرنتاج / Fcbarcelona.ir

در اکثر باشگاه‌ها، دستاوردها، اولویت بیشتری نسبت به زیبایی دارند. اما در مورد خاص بارسلونا، دستاوردها مورد توجه قرار نمی‌گیرند، اگر زیبایی در بدست آوردن آن‌ها وجود نداشته باشد. ما در جایگاه قضاوت تیمی قرار گرفته‌ایم که در اوج زیبایی به سر می‌برد. این نکته شاید بحث برانگیز باشد، اما در طول فصل من به این باور دست پیدا کرده‌ام که این تیم، بهترین ورژن بارسا در 20 سال هواداریِ من است. من در حال حاضر که هیچ جامی نبرده‌ایم این حرف را می‌زنم، پس موفقیت‌های احتمالی تیم، ربطی به ارزیابی من از تیم لوییز انریکه نخواهد داشت.

در حالی که به سختی می‌توان در مورد نتایج بحث کرد، چیزی که بیش از همه در اطراف تیم وجود داشت و از زبان هواداران، حتی زمانی که تیم پیروز می‌شد وجود داشت، این بود که تیم طبق فلسفه باشگاه بازی نمی‌کند. "کدام فلسفه؟" سوالی است که ارزش پرسیده شدن دارد! برای پاسخ به این سوال نیاز است که به تاریخ باشگاه برگردیم و پله پله جلو برویم. تیم لوییز انریکه زمانی معنا پیدا می‌کند که به عنوان یک تکامل و تحول ضروری در تیم و سبکی که پپ گواردیولا به وجود آورد، دیده شود.

شما در تحول، واضحا مجبور به تغییر هستید، حتی اگر ذات خود را با آن تغییرات به خاک بسپارید. و چه مشکلی در تغییر کردن وجود دارد؟ چه سبک و هویتی وجود دارد که ما مجبور باشیم به آن وفادار بمانیم؟ هواداران بارسلونا به خاطر تاریخ غنی باشگاه به خود می‌بالند؛ اما گاهی شما از تاریخ استفاده می‌کنید، بدون آن که درک درستی از گذشته داشته باشید.

تیم رویایی؛ نسخه ارجینال! (1988-1996)

بارسلونا تا پیش از حضور یوهان کرویف به عنوان سرمربی در سال 1988، یک بازنده همیشگی بود که تنها 10 عنوان لیگ، بدون هیچ جام اروپایی بدست آورده بود. دو فصل اول حضور یوهان کرویف به عنوان سرمربی در بارسا، یک جام حذفی و یک جام برندگان برای تیم به ارمغان آورد. اما از سال 1990 تا 1994، بارسا یک دوره بی‌سابقه از موفقیت را تجربه کرد. شاگردان کرویف در این 4 سال، اولین جام اروپایی تاریخ بارسا را بدست آوردند و در هر 4 سال، لیگ را فتح کردند. در نهایت بارسا با باخت 4-0 در فینال آتن مقابل میلان در سال 1994، تنها چند روز پس از فتح لیگ، به عصر طلایی خود پایان داد. پس از آن دو فصل متوسط و نا امید کننده، بدون هیچ جامی برای بارسا رقم خورد.

در طول هشت سال سلطنت یوهان کرویف، تیم دستاوردهای خود را با زیبایی و شأنی که به دست آورده بود، با ارزش کرد. اما تاریخ، فقط قسمت خوب آن تیم را به یاد می‌آورد. آن‌ها قهرمانی لیگ را در روز آخر در حالی بدست آورند که نتایج عجیب و غریبی در دیدارهای همزمان بدست آمد و به قهرمانی بارسا کمک کرد (رئال مادرید هر دو بازی رفت و برگشت خود را به تنریف باخت و دپورتیوو پنالتی دقیقه پایانی خود را از دست داد). بارسا لیگ قهرمانان اروپا را نیز با گل دقایق تلف شده مقابل سمپدوریا به دست آورد. صعود این تیم به فینال نیز از مسیری راحت، شامل تیم‌هایی مانند اسپارتا پراگ، روستوف و ... میسر شد.

این بارسا یک تیم هجومی بود که بر بازی تک ضرب تمرکز داشت، اما به سختی با این سبک شناخته و تمایز داده می‌شد. شکی در این که این تیم، یک بارسای بزرگ (و بزرگترین بارسا تا آن زمان) بود، وجود ندارد، اما این تیم هرگز ترسناک نبود و در لحظه شکننده بود؛ و شاید بزرگی این تیم رابطه مستقیمی با ضعف وحشتناک تیم، در دوره‌های پیش از حضور کرویف به عنوان سرمربی در بارسا، داشته باشد.

موفقیت بی‌صدا: رابسون و فن خال (1996-1999)

پس از جدایی یوهان کرویف، سر بابی رابسون با وجود اینکه می‌دانست قرار است تنها یک فصل، و آن هم تا پایان قرارداد لوییس فن خال با آژاکس در بارسا بماند، سرمربیگری این تیم را پذیرفت. بارسا در دوفصل آخر یوهان کرویف خرید قابل توجهی انجام نداد، اما اوضاع در سال 1996 با خرید رونالدو، لوییز انریکه، لوران بلان و ویکتور بایا، تغییر کرد. رابسون اولین کسی بود که در بارسا از سیستم 4-3-3 استفاده کرد؛ تغییری نسبی بر سیستم 3-4-3 یوهان کرویف. لوییز فن خال نیز بعد از حضور در بارسا، در دو فصل اول، این سیستم را پیاده کرد.

بارسا در آن سال لیگ را با اختلافی بسیار اندک نسبت به رئال مادرید (2 امتیاز) واگذار کرد. در آن فصل، دو باخت عجیب به هرکولس، که در همان فصل به دسته پایین‌تر سقوط کرد، سبب از دست دادن لیگ شد. اما در جام حذفی در یک بازی به یاد ماندنی در حالی اتلتیکو مادرید را با نتیجه 5-4 شکست دادند و به قهرمانی رسیدند که در پایان نیمه اول با سه گل از حریف خود عقب بودند. همچنین در مسابقات جام برندگان اروپا با غلبه بر پی اس جی، عنوان قهرمانی را بدست آوردند.

لوییس فن خال در سال 1997 به عنوان سرمربی بارسا معرفی شد و ریوالدو را جایگزین رونالدو کرد. بارسا در آن فصل لیگ را با اقتدار و فاصله‌ای 9 امتیازی به دست آورد و در جام حذفی با پیروزی در ضربات پنالتی مقابل مایورکا به قهرمانی رسید، اما متأسفانه در لیگ قهرمانان نتیجه خوبی کسب نکرد و حذف شد.

در فصل 1998/99 بارسا با تنها 8 امتیاز از دور گروهی رقابت‌ها حذف شد. در این گروه بایرن مونیخ، به همراه منچستر یونایتد - که در پایان فینال رقابت‌ها را برگزار کردند - حضور داشتند. منچستر در هر دو بازی رفت و برگشت مقابل بارسا با تساوی 3-3 متوقف شد. در همان حال، شروع فاجعه بار بارسا در لیگ با 4 باخت پیاپی، آن‌ها را پایان هفته چهاردهم در رتبه دهم قرار داد، اما با یک بازگشت به یاد ماندنی، بارسا تا پایان فصل تنها دو بار شکست خورد و با 11 امتیاز اختلاف، قهرمانی لیگ را از آنِ خود کرد.

لوییز فن خال و بازیکنان هلندی‌اش (که به غیر از کلایورت، بازیکنان دفاعی تیم بودند) قدرت و استحکام را به تیم القا کردند، در حالی که ریوالدو در خط حمله به همراه دو لوییز فوق‌العاده – فیگو و انریکه – می‌درخشید. بارسلونا تحت هدایت رابسون (با یک رونالدوی مهار نشدنی) و فن خال به تسلط خوبی دست پیدا کرد، اما همچنان در لیگ قهرمانان ناموفق بود.

عصر گاسپارت (1999-2003)

در فصل 99/00 بارسا در نهایت جای خود را در لیگ قهرمانان اروپا پیدا کرد و در حالی که فرمت رقابت‌ها تغییر کرده بود (دو مرحله گروهی، در یک تورنومنت!) بارسا در یک چهارم نهایی باخت 3-1 بازی رفت مقابل چلسی را با پیروزی به یاد ماندنی 5-1 در بازی برگشت جبران کرد و پای به نیمه نهایی گذاشت؛ اما در این مرحله از والنسیا در مجموع دو دیدار شکست خورد و حذف شد. در لیگ اما اوضاع به بدی سپری می‌شد و با 12 باخت، تیم در رتبه دوم کار خود را به پایان برد. در پایان یک فصلِ بی‌جام، درهای خروج به لوییز فن خال نشان داده شد.

خوان گاسپارت، به عنوان رئیس باشگاه انتخاب شد، تا شاهد یک هرج و مرج مطلق در تاریخ بارسا باشیم. او چهار مربی، در چهار سال به بارسا آورد؛ از جمله لوییز فن خال که برای دومین دوره، فصلی وحشتناک با بارسا گذراند. کلکسیونی از خریدهای گران قیمت ولی نه چندان مفید، که بعضی روی کاغذ منطقی به نظر می‌آمدند (مندیتا، مارک اورمارس، امانوئل پتی و ریچارد دتروئل) و بعضی که اصلا منطقی به نظر نمی‌آمدند (فابیو راشمبک، جیووانی و فیلیپ کریستانوال) که در زمین مسابقه ناموفق بودند. بارسا برای سه فصل پیاپی از حضور در سه تیم برتر لیگ بازماند؛ نمایش خوب در اروپا نیز جامی به همراه نمی‌آورد و جام حذفی از اهمیت چندانی برخوردار نبود.

در حالی که حقیقتا این دوره، دوره‌ای تاریک در تاریخ بارسا محسوب می‌شود، اما لوییز فن خال در دو مقطع حضورش در بارسا، میراثی عظیم برای این تیم به جای گذاشت. این میراث، انتقال 4 بازیکن (ژاوی هرناندز، کارلس پویول، ویکتور والدز و آندرس اینیستا) از تیم ب به تیم اصلی، توسط این مربی هلندی بود.

لاپورتا، ریکارد و رونالدینیو (2003-2008)

لاپورتا در تابستان 2003 به قدرت رسید و در همان ابتدا رونالدینیوی وصف ناشدنی را به بارسا آورد تا دوره‌ای جدید در تاریخ بارسا ورق بخورد. او همچنین فرانک ریکارد بی‌تجربه را برای پست مربیگری تیمش انتخاب کرد. نیمه اول فصل، یک فاجعه کامل بود! 6 باخت، از جمله باخت 3-0 خانگی در ال کلاسیکو و قرار گرفتن در رتبه 12 جدول، به فاجعه بار بودن این نیم فصل، اعتبار بخشید. فرانک ریکارد در نقل و انتقالات زمستانی، ادگارد داویدز را از یوونتوس قرض گرفت. این یک تغییر مهم در تاریخ بارسا بود.

با توانایی‌های منحصر به فرد داویدز در پست هافبک دفاعی، ریکارد توانست ترکیب تیم را به یک 4-3-3 کامل تبدیل کند و رونالدینیو، ساویولا و لوییز گارسیا را با خیال راحت در نوک پیکان تیم قرار دهد. ژاوی و کوکو قسمت خلاقانه تیم را اجرا می‌کردند. جیو سمت چپ را پوشش می‌داد و نفوذ‌های خوبی انجام می‌داد. والدز خود را به عنوان دروازه بان شماره یک تیم ثابت کرد تا در نهایت بارسا در پستی که در یک دهه اخیر بازیکن مطمئنی در آن قرار نداشت، صاحب بازیکنی ارزشمند شود. بارسای مستحکم و دوباره احیا شده در نهایت با اختلاف اندک نسبت به والنسیا، فصل را با رتبه دوم به پایان رساند.

ریکارد با اضافه کردن دکو، ساموئل اتو'و و لودویک ژولی، در فصل 2004/05، تیمی قدرتمند مبتنی بر ترکیب 4-3-3 تشکیل داد. تیم ریکارد در لیگ، حریفی در حد و اندازه‌های خود نمی‌دید و در پایان با 4 امتیاز اختلاف نسبت به رئال مادرید، قهرمانی را بدست آورد. در اروپا اما بارسا در مقابل چلسی (قرعه‌ای تکراری در آن سال ها) شکست خورد و حذف شد. این بازی شروع دشمنی‌های بارسا و خوزه مورینیو بود. در فصل بعد، بارسا قدرت مطلق بود. در لیگ با اختلاف قهرمان شد و در لیگ قهرمانان برای به دست آوردن دومین عنوان قهرمانی اروپا در تاریخ بارسا، تیم‌های چلسی، میلان و آرسنال را از سر راه برداشت.

بارسا در فصل 2006/07 افت فاحشی داشت و لیگ را در حالی که با رئال هم امتیاز بود، طبق قانون بازی‌های رو در رو به این تیم واگذار کرد و در اروپا نیز توسط لیورپول خیلی زود حذف شد. در فصل 2007/08 تیم بزرگ بارسا در تشنگی‌اش برای کسب موفقیت گم شد. رونالدینیو و دکو افت غیر قابل باوری پیدا کردند. بارسا لیگ را با اختلافی 18 امتیازی نسبت به رئال به پایان رساند؛ آن‌ها همچنین مجبور به تحمل خفت "پاسیو" برای رئال مادرید شدند و آن بازی را نیز با باخت سنگین 4-1 به پایان رساندند تا فاجعه 2007/08 تکمیل شود!

پپ و تیتو، جهان را تسخیر کردند (2008-2013)

انتخاب پپ گواردیولا بیشتر یک انتخاب عوام پسندانه به نظر می‌رسید و او شروع نه چندان خوب خود را با یک پیروزی در 4 بازی ابتدایی ثبت کرد. اما تیم او خیلی زود شکل خود را پیدا کرد و برای تسخیر دنیا، خیز برداشت. پپ ترکیب 4-3-3 و خط دفاعی مقتدر ریکارد را حفظ کرد، اما سبکی بسیار چشم نواز، مبتنی بر پاس‌های سریع و بازی مالکانه با جابجایی مداوم مهاجمین را به دنیا معرفی کرد.

شما می‌تواند از این کلمه، هر چقدر که می‌خواهید متنفر باشید، اما "تیکی تاکا" به مدت سه سال، جهان را مسحور و غلام خود کرد. این بارسا نمایشی از قدرت بود که در تاریخ این تیم نظیر نداشت و همه عنوان‌ها در اسپانیا و اروپا را درو کرد. شکوفا شدن استعدادهای فراوان به خاطر قدرت تفکر و نظم گواردیولا میسر شد. گرچه باید پذیرفت حضور مسی، ژاوی و اینیستا در کنار هم و در بهترین حالت خود، کمک بسیار زیادی به موفقیت‌های پپ کرد.

متأسفانه به نظر می‌رسید بارسا پس از قهرمانی اروپا در سال 2011، انگیزه خود را از دست داده است. آن‌ها به سبکی از بازی اصرار می‌ورزیدند که حریفان توانسته بودند خود را با آن سازگار نمایند. رئال مادرید که در سه فصل اول پپ، انواع و اقسام شکست‌های تحقیر آمیز را در ال کلاسیکوها تجربه کرد، حال پیشرفت کرده بود. بارسا در لیگ امتیاز‌ها را یکی پس از دیگری از دست می‌داد و در لیگ قهرمانان نیز با بدشانسی مطلق نتوانست از پس چلسی در نیمه نهایی بر بیاید. در فصل بعد، شاگردان تیتوی بیمار، پس از عبور سخت از میلان و پی اس جی در اروپا، در مقابل بایرن بی‌رحم، به سختی شکست خوردند و حذف شدند.

تنها مشکل بارسا، اتوبوس پارک کردن حریفانش نبود، بلکه بازیکنان تیم نیز نیرو و فرم گذشته خود را از دست داده بودند. مسائل حاشیه‌ای، از جمله مشکلات مالیاتی باشگاه و بیماری تیتو و آبیدال، وضع را بدتر هم کرد. در پایان سال 2013 ما یک تیم بی‌برنامه و نا امید بودیم. حتی قهرمانی 100 امتیازی فوق‌العاده نیز، سبب نشد تا هواداران نسبت به آینده تیم احساس خوبی داشته باشند. اما با وجود پایان نه چندان دلچسب، تیم پپ گواردیولا باید به عنوان یک الگو برای تیم‌های آینده بارسا مورد بررسی قرار بگیرد.

نتیجه‌گیری

ما واقعا پیش از حضور یوهان کرویف در بارسا، تیمی بی‌افتخار بودیم. تیم او با وجود حضور ستارگان زیاد، تیم کاملا غالبی نبود. موفقیت‌های تیم او، بیش از اینکه مربوط به کارهای تیمی باشد، مربوط به توانایی‌های فردی بازیکنانش بود.

زیر نظر لوییز فن خال و رابسون، تیم بعضی از افتخارات از دست رفته را پس گرفت، اما هرگاه یک قدم به جلو برداشت، مجبور شد سه قدم به عقب بردارد. پنج فصل بی‌جام، به همراه خرید‌های بیجا و گران قیمت و از دست دادن بازیکنان مهم، عقب گرد شدیدی برای بارسا به حساب می‌آید.

هویت تاکتیکی بارسا زیر نظر رایکارد شکل گرفت. یک ترکیب بی‌نقص (4-3-3)، بر اساس جابجایی مهاجمان، خط هافبکی مستحکم و مدافعین کناریِ تهاجمی، تیمی هماهنگ و ترسناک را به وجود آورد. در کمال تعجب، رکوردهای برد/باخت و گل زده/خورده تیم رایکارد، شباهت زیادی به رکوردهای تیم کرویف داشت.

نقطه عطف واقعی پیشرفت‌های بارسا، زیر نظر پپ گورادیولا و تیتو اتفاق افتاد. یک خط آتش آزاد و گلزن، به همراه یک دفاع مستحکم، مبتنی بر پرس‌های سنگین تیمی و پایبند به بازی مالکانه، موفقیت‌هایی بی‌سابقه و به یاد ماندنی را برای کاتالان‌ها به ارمغان آورد. این تیم حقیقتا می‌تواند یکی از بهترین تیم‌های تاریخ فوتبال و مطمئنا بهترین تیم تاریخ بارسا شناخته شود. پایان عصر پپ و تیتو با مصدومیت‌ها و بیماری‌های بسیاری همراه شد، اما تیم همچنان به سبک و فلسفه‌ای پایبند بود که دیگر قدرت اجرای آن را نداشت. این مسئله با تغییر دیدگاه فوتبال همراه شد و همه معتقد بودند که دست بارسا رو شده است و به راحتی می‌توان آن‌ها را متوقف کرد. اتوبوس پارک کنید، بازی را به بیرون از محوطه خود بکشانید، تا سر حد مرگ دفاع کنید، ضد حمله‌های سریع بزنید و مقابل بارسا به پیروزی برسید!

بارسا گام‌های سریعی برای پیشرفت در تنها فصل تاتا بر می‌داشت. بازیکنان به شوت‌های خارج از محوطه روی آورده بودند، ارسال‌های جناحین را امتحان می‌کردند و ریسک‌های بیشتری در پاس‌های عمقی خود در یک سوم دفاعی حریف به خرج می‌دادند؛ همچنین در ضد حملات بهتر از قبل دفاع می‌کردند. اما تاتا موفق نشد در مقابل انتقاد‌های هیئت مدیره و هوادارانی که معتقد بودند کم شدن درصد مالکیت توپ، به منزله اعتقاد نداشتن به وجود خداست (!)، ایستادگی کند. تاتا پس از ثبت درصد مالکیت کمتر از پنجاه درصد مقابل رایو - که با پیروزی 4-0 بارسا همراه بود - به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. بارسا در فصلی که تیم به سبک مبتنی بر بازی مالکانه بازگشت، با خط حمله‌ای که گرفتار در خطوط دفاعی حریف بود، هیچ موفقیتی کسب نکرد.

بسیاری از کارهای خوبی که انریکه در بارسا انجام داد، از قبل توسط مارتینو پایه ریزی شده بود؛ اما تفاوت اصلی، خصوصیات شخصیتی متفاوت این دو مربی بود. اگر بدانید که لوچو قبلا بازیکن بارسا بوده است، ساده‌تر می‌توانید با این تفاوت بین او و تاتا کنار بیایید. من افتخار تماشای تمامی بازی‌های لوییز انریکه برای بارسا را داشته‌ام. او هیچگاه بهترین بازیکن بارسا نبود؛ اما خوب است بدانید که او با بازیکنانی مانند رونالدو، ریوالدو و فیگو همبازی بود و با این وجود بازیکن مورد علاقه من بود.

او بازیکنی بود که به حق خود در رئال نرسید و پس از پنج سال حضور در این تیم، توسط آن‌ها طرد شد و در حالی به بارسا آمد که چیزهای زیادی برای اثبات کردن داشت. لوچو خیلی زود خود را در قلب هواردان جای کرد و در سه فصل اول حضورش در بارسا گل‌های زیادی به ثمر رساند. همچنین قدرت تطبیق پذیری بالای او - که حتی در بازی مقابل منچستر یونایتد در سال 98 در خط دفاع به کار گرفته شد - بر محبوبیتش در نزد بازیکنان و مربیان افزود. جاه طلبی و خستگی ناپذیریِ او در اواخر دهه 90 کمک‌های زیادی به موفقیت‌های بارسا کرد. او از هر فرصتی برای ضربه زدن به رئال مادرید استفاده می‌کرد، مانند گلی که مقابل تیم یک دست سفید پوش سابقش به ثمر رساند و خوشحالی متعصبانه و بیش از حد نرمالی به نمایش گذاشت.

هر چه او به عنوان یک بازیکن برای ما بود، به عنوان یک مربی تجلی پیدا کرده است. متاسفانه هر چه لوچو در ابتدای فصل انجام داد - از جمله تغییرات بازیکنان و تاکتیک تیم - با انتقاد بسیاری همراه شد. هنوز هم عده کمی وجود دارند که معتقدند این تفکرات تاکتیکی انریکه نبود که تیم را به بهترین ترکیب و روش بازی رسانده است.

این روزها، تیم وضعیت بی‌نظیری را تجربه می‌کند. نکته حائز اهمیت، این تیم گرسنه است که بیشتر از یک راه برای پیروزی بلد است، چیزی که در سه تقابل با اتلتیکو کاملا مشخص شد و شروعی انفجاری برای بازگشت بارسا به اوج در سال 2015 بود؛

دیدار اول: حمله همه جانبه، با فشار و پرس زیاد در میانه میدان. اتلتیکو لِه شد.
دیدار دوم: اتلتیکو محافظه کار‌تر از قبل. بارسا استحکام خود را حفظ کرد و در پایان با حوصله زیاد، پیروز شد.
دیدار سوم: بارسا اتلتیکو را به خاطر حمله‌هایش به سختی جریمه کرد و در نیمه دوم کار آن‌ها را تمام کرد.

لوییز انریکه یک چیز منحصر به فرد ساخته است. من واقعا معتقد هستم که تیم فعلی، از تیم پپ که باید مرجع همه تیم‌های بارسا باشد، جلوتر رفته است. برخلاف پپ، انریکه یک بوم نقاشی فوتبالی ارائه داده است که فقط شامل "مسی" نیست. در جادویی بودن مسی، نیمار و سوارز شکی وجود ندارد، اما شاید این سه نفره در ترکیب پپ به این موفقیت دست پیدا نمی‌کردند. بقیه تیم آزاد هستند تا بازی مستقیم را انجام دهند. تنها راه مقابله با تیم‌هایی که 11 نفره پشت محوطه خود پارک می‌شوند. بارسلونا مکررا از سرعت بازی می‌کاهد و این نکته به آن‌ها اجازه می‌دهد که انرژی خود را ذخیره کنند و قدرت بدنی کافی تا پایان بازی داشته باشند. تاکتیکی که در دو سال گذشته به آن فکر نشده بود.

همه این‌ها شاید غیر عادی به نظر برسد. شاید شبیه به یک خیانت باشد. ولی این نظر من است، و من معتقدم که بارسلونا نمی‌تواند به موفقیت ادامه دهد، اگر تغییر نکند. نه تنها تیم باید تغییر کند، بلکه به نظر من روشی که در پیش گرفته می‌شود باید آنقدر سریع، سرگرم کننده و مسلط باشد که همه به بهترین باشگاهِ دنیا بودنِ ما، اذعان داشته باشند. چیزی که قرار است رخ بدهد، یک رانندگی وحشیانه خواهد بود؛ محکم به صندلی‌های خود بچسبید. زنده باد بارسا.