به اولین سایت تخصصی هواداران بارسلونا در ایران خوش آمدید. برای استفاده از تمامی امکانات سایت، ثبت نام کنید و یا با نام کاربری خود وارد شوید!

شناسه کاربری:
کلمه عبور:
ورود خودکار

نحوه فعالیت در انجمن‌های سایت
دوستان عزیز توجه کنید که تا زمانی که با نام کاربری خود وارد نشده باشید، تنها می‌توانید به مشاهده مطالب انجمن‌ها بپردازید و امکان ارسال پیام را نخواهید داشت. در صورتی که تمایل دارید در مباحث انجمن‌های سایت شرکت نمایید، در سایت عضو شده و با نام کاربری خود وارد شوید.

پیشنهاد می‌کنیم که قبل از هر چیز، با مراجعه به انجمن قوانین و شرح وظایف ضمن مطالعه قوانین سایت، با نحوه اداره و گروه‌های فعال در سایت و همچنین شرح وظایف و اختیارات آنها آشنا شوید. به علاوه دوستان عزیز بهتر است قبل از آغاز فعالیت در انجمن‌ها، ابتدا خود را در تاپیک برای آشنایی (معرفی اعضاء) معرفی نمایند تا عزیزان حاضر در انجمن بیشتر با یکدیگر آشنا شوند.

همچنین در صورتی که تمایل دارید در یکی از گروه‌های کاربری جهت مشارکت در فعالیت‌های سایت عضو شوید و ما را در تهیه مطالب مورد نیاز سایت یاری نمایید، به تاپیک اعلام آمادگی برای مشارکت در فعالیت‌های سایت مراجعه نموده و علائق و توانایی های خود را مطرح نمایید.
تاپیک‌های مهم انجمن
همه پیام‌ها (frederic*chopin)
همه پیام‌ها (frederic*chopin)

< ۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ... ۹۵ >
پاسخ به: مســابــقـه جــــذاب ۲۰ ســــوالـــــــــــــــــــی
نام کاربری: frederic*chopin
پیام: ۱,۶۹۹
عضویت از: ۵ آبان ۱۳۹۷
از: تهران
طرفدار:
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
گروه:
- کاربران عضو
1.انسانه؟
بله
۲. شخصیت واقعیه؟
بله
۳. شخصیت علمیه؟
نه
۴. زنه؟
نه
۵. هنری ه؟
نه
۶. سیاسی ه؟
نه
7. ورزشی ؟
نه
8. تجاری ؟




۱۸ خرداد ۱۳۹۸
پاسخ به: ایرانی، ایرانی باش!
نام کاربری: frederic*chopin
پیام: ۱,۶۹۹
عضویت از: ۵ آبان ۱۳۹۷
از: تهران
طرفدار:
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
گروه:
- کاربران عضو
نقل قول
Ludwig van Beethoven نوشته:

ممنون از همه مطالب ارزشمندی که فرستادید.
پیش از این هم گفتم، در مورد معانی و مصادیق دینی، ریشه ای و لغوی آنچه که در بالا ذکر کردید همه با هم متفق القول هستیم و شکی درش نیست.
ولی این نکته رو دقت بفرمایید که گوینده در ادای کلام خودش باید مخاطب و فهمی که از اون کلام رو خواهد داشت در نظر بگیره.
مثلا شما با مخاطب فارس زبان عربی صحبت نمی کنید چون میدانید که نمیفهمد. یا مثلا اگر یکنفر غیر ایرانی در جمع تان باشد آگاهانه از کلمه ای استفاده نمیکنید که در زبان آن شخص معنی قبیهی داشته باشد.
در مورد مثال مذبور نکته این است که همه مردم عالم دینی و مسلط به علم لغت نیستند که منظور حقیقی شما را دریابند و باتوجه به معنی مصطلح عرفی که این واژه دارد، احتمال سوء برداشت از کلام شما و ارجاع داده شدن به تهمت جنسی بسیار زیاد است.
اینجاست که طبق فرموده ی نبی اکرم که از هرگونه کار شبهه برانگیز که شما را در مظان اتهام قرار دهد دوری کنید باید از بکار بردن همچین الفاظی در جمع مخاطب ایرانی و عام دوری کرد.

دقیقا بخاطر وجود همین قرائن حالیه و مقالیه در جوامع موجود، این عبارات از اصل معانی به فروع و مجازات سیر کرده و قطعا معنای متبادر اون، همین عموم بیان اعتراض و مطلق انتقاده ... البته در اینکه معنای عام مصطلح و غیر مرسوم( قذف یا عموم خبائث) رو میشه به کار گرفت بستگی به منویات افراد در تخاطب داره پس علی الظاهر فرقی در ترجمه ی این عبارت در کلام شما و مدیریت نیست چون هردو راجع به ما فی الضمیر فرد قائله ...




۱۷ خرداد ۱۳۹۸
پاسخ به: نقد کاربران [سید سجاد زرگرنتاج | San.Andres ]
نام کاربری: frederic*chopin
پیام: ۱,۶۹۹
عضویت از: ۵ آبان ۱۳۹۷
از: تهران
طرفدار:
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
گروه:
- کاربران عضو
نقل قول
سوگوار مولا نوشته:

می خواید ما جلوس کنیم ببینیم کی بهتر از بقیه می تونه مدح و سنای شکوه و جلال همایونی رو بسرایه.

شما ناجالساً هم عزیزی ...

ای سعید ‌ای فرشته ی رحمت
قدمی رنجه کن تو بی‌زحمت

تخم چشم من آشیانه ی توست
پس کـَرَم کن که خانه خانه ‌ی توست

یا خرابش بکن تو یا آباد
رحمت حق به امتحان تو باد

سایت زیبات همچو راه نجات
بر محمد و آل او صلوات





۱۷ خرداد ۱۳۹۸
پاسخ به: موسیقی
نام کاربری: frederic*chopin
پیام: ۱,۶۹۹
عضویت از: ۵ آبان ۱۳۹۷
از: تهران
طرفدار:
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
گروه:
- کاربران عضو
نقل قول
سوگوار مولا نوشته:

نقل قول
frederic*chopin نوشته:

خیـــــــــــلی وقته دلم یه ملودی ناب و تازه غیر اسکی میخواد ... چشمه ی موسیقی خشک شده ... بس ک پول ریختن توش ...

مگر شوپن دوباره زنده شود...

والا بخدا ... قربون دهنت .... ی سری کارهاشو برات میفرستم ببین چقدر ملودی های قرن اخیر اقتباس از شعر های شاعر پیانوست ...
وای ک چقد ملت ازش پول در آوردن ...




۱۷ خرداد ۱۳۹۸
پاسخ به: رقابت بین کسایی که غذاهای آبکی بیشتر دوس دارن با کسایی که غذاهای خشک
نام کاربری: frederic*chopin
پیام: ۱,۶۹۹
عضویت از: ۵ آبان ۱۳۹۷
از: تهران
طرفدار:
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
گروه:
- کاربران عضو
نقل قول
Strong forever نوشته:

نقل قول
frederic*chopin نوشته:

15

اشتباه کردید.
از ۱۲ میشه الان دیگه؟

حالا سخت نگیرید دیگ... صفحه رو باز گذاشته بودم رفرش نکردم 7 دقیقه ... بخاطر اونه ... میخواید پاکش کنم ؟




۱۷ خرداد ۱۳۹۸
پاسخ به: صندلی داغ [مبینا پولایی | Heavenly.Girl]
نام کاربری: frederic*chopin
پیام: ۱,۶۹۹
عضویت از: ۵ آبان ۱۳۹۷
از: تهران
طرفدار:
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
گروه:
- کاربران عضو
نقل قول
Strong forever نوشته:

نقل قول
frederic*chopin نوشته:

نقل قول
سَیّد منتظِر نوشته:



خوبید؟

داریم مشارکت حداکثری میکنیم ...




۱۷ خرداد ۱۳۹۸
پاسخ به: ایرانی، ایرانی باش!
نام کاربری: frederic*chopin
پیام: ۱,۶۹۹
عضویت از: ۵ آبان ۱۳۹۷
از: تهران
طرفدار:
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
گروه:
- کاربران عضو
«الفحشاء: الفاحشه. وکل شیء جاوز حدّه فهو فاحش... و یسمی الزنی فاحشه»1 یعنی هر چیزی که از اندازه خویش تجاوز کرد فاحش خوانده می شود.

بنا بر این تعریف مناسب است هر گناهی فاحش و فاحشه خوانده شود؛ زیرا بنده عاصی پا را از حد خود بیرون نهاده و از حد بندگی تجاوز کرده است.

«وقد تکرر الفحش و الفاحشه و الفواحش فی الحدیث، و هو کل ما یشتد قبحه من الذنوب و المعاصی و کثیراً ما ترد الفاحشة بمعنی الزنا. و کل خصلة قبیحة فهی فاحشة من الأقوال و الافعال»2

ظاهراً «من الذنوب و المعاصی» بیان برای «ما» است. مراد این است که هر چیز زشت مانند گناهان، فاحشه و فحش و فواحش نامیده می شود. البته در موارد بسیاری «فاحشة» به زنا اطلاق می شود و هر خصلت زشت خواه درگفتار و خواه در کردار فاحشه نامیده می شود. بنابر این هر گناهی فاحشه است.

«الفاحشة: الزنی و ما یشتد قبحة من الذنوب و کل ما نهی الله عزّو جل عنه. و الفحشاء: البخل فی اداء الزکاة. والفاحش: البخیل جداً و قد فحش، ککرم، فحشا. والفحش: عدوان الجواب»3

ظاهراً «من الذنوب» بیان برای «ما» باشد. یعنی فاحشه عبارت است از چیز بسیار زشت؛ مانند گناهان و هر آنچه خداوند آن را نهی کرده است. در این صورت به هر گناهی فاحشة اطلاق می شود. احتمال ضعیف اینکه «من» برای تبعیض باشد و مقصود از آن گناهی است که زشتی آن در میان گناهان بیشتر است.

«الفاحشة عبارة عن القبیح علی قدر موقع النهی و مبلغ الزجر»4

«الفاحشة ما عظم قبحه من الافعال و الاقوال»؛5 فاحشه عبارت است از کردار و گفتار بسیار زشت.

از گفتار اهل لغت چنین برمی آید که زشتی ها بر دو قسم است: برخی زشت تر و برخی زشت و لفظ فاحشه برای قسم اول وضع شده است؛ اما وجود این تقسیم بندی در محیط شرع یعنی گناهان و معاصی محل تردید است؛ زیرا تقسیم معاصی به دست شرع مقدس است نه عرف. شارع است که روشن می سازد کدام گناه قبیح و کدام قبیح تر است و چنین تقسیم بندی انجام نگرفته است.

ممکن است تصور شود که گناهان در شرع دو قسم اند: کبائر و صغائر و مراد از فاحشة گناهان کبیره است؛ ولی این مطلب نادرست است؛ زیرا ملاک کبیره و صغیره در شرع مشخص نگردیده است، بلکه آن دو از امور نسبی هستند»6

واژه فاحشة در قرآن
آیه: ﴿وَالَّذِینَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکرُوا اللَّهَ﴾7
تفسیر مجمع البیان: معنای فاحشه در لغت: اصل فاحشه از فحش است و فحش یعنی قبح و گناه بزرگ مرتکب شدن و از این رو به کسی که به حد افراط بلند باشد فاحش الطول گویند.

این تفسیر درمعنی و مراد از فاحشه و ستم به نفس چند قول ذکر کرده است:

1. فاحشه یعنی زنا، و ستم به نفس یعنی دیگر گناهان(از سدی و جابر).

2. قاضی عبدالجبار بن احمد همدانی گوید که فاحشه گناهان کبیره است و ظلم به نفس گناهان صغیره.

3. علی بن عیسی گوید: فاحشه اسم هر گناه ظاهر و پنهانی است الا اینکه معمولاً جز در مورد کبیره اطلاق و استعمال نمی شود.8

تفسیر جلالین:

«﴿وَالَّذِینَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً﴾ ذنباً قبیحاً کالزنا» یعنی کسانی که گناه زشت همانند زنا مرتکب شوند.

«﴿أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ﴾ بما دونه کالقبلة»9 یعنی کسانی که گناه کوچکتر از زنا همانند بوسیدن نامحرم انجام دهند.

تفسیرشبّر:

«﴿وَالَّذِینَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً﴾ سیئة بالغة فی القبح یتعدی اثرها» یعنی کسانی که گناه بسیار زشت انجام دهند که اثر آن به دیگران سرایت کند. ﴿أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ﴾ بارتکاب ذنب لا یعتدی»10یعنی گناهی که اثر آن به دیگران سرایت نکند.

مراد از ﴿وَالَّذِینَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً﴾ گناهی است که زشتی آن آشکار است و مراد از ﴿أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ﴾ گناهی است که زشتی آن مخفی است»11

تفسیر ﴿انوار العرفان﴾ آیه را چنین معنی کرده است: «چون گناه کبیره ای کنند که ضررش به غیر رسد مانند زنا، ربا، غیبت و دزدی و امثال اینها و یا گناه صغیره ای که به دیگری تجاوز نکند و فقط به خود ستم کرده باشند»12

به نظر نگارنده آنچه باعث شده است اقوال فاقد دلیل و قرینه برای بیان فرق بین «فاحشة» و بین «ظلموا انفسهم» از سوی مفسران صادر گردد دو چیز است: یکی اینکه تصور کرده اند که «أوْ» در همه جا به معنای تردید است و لازم است دو عِدْل برای آن منظور گردد. از این رو برای پیدا کردن دو عدْل تلاش کرده اند.13 لکن اگر قرائن دلالت کند که ﴿ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ﴾ توضیح همان «فاحشة» است و این دو بیان و تفسیر یک مطلب هستند در این صورت نیازی به هیچ یک از اقوال آنان نخواهد بود. منتظر باشید تا سخن حق روشن گردد.

دیگری اینکه مفسران تصور کرده اند که: ﴿أَنْفُسَهُمْ﴾ یعنی پیش خود و مربوط به خود، در مقابل «ظلموا غیرهم» در صورتی که این اشتباه است؛ زیرا در آیات قرآن ﴿ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ﴾ به معنای مطلق گناهان است، خواه مخفی باشد و یا آشکار و خواه به دیگران تعدی کند و یا مربوط به خویشتن باشد.

عبارت ﴿ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ﴾ در قرآن

برای روشن شدن مطلب به بررسی آیاتی که به ﴿ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ﴾ اشاره دارد می پردازیم:

آیه اول: ﴿وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلا لِیطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوک فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِیمًا﴾14

برخی از مفسران شأن نزول آیه را منافقین و کفار دانسته اند؛ ولی شأن نزول باعث اختصاص نخواهد بود، بلکه نسبت به همه گناهکاران شمول دارد؛ یعنی هر گناهکاری(صاحب هر نوع گناه) خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله برود و آن حضرت برای وی طلب آمرزش کند آمرزیده خواهد شد. مؤید این مطلب روایتی از امام صادق علیه السلام در ذیل آیه است: وقتی به مدینه آمدی غسل کن وکنار پیامبر بیا و بگو: خدایا تو فرموده ای: ﴿وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ...﴾ من اینک توبه می کنم و از تمام گناهان عذر می خواهم ای رسول خدا من به تو توجه کرده ام تا خداوند همه گناهان مرا بیامرزد. 15

در این روایت ﴿ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ﴾ به همه گناهان اطلاق شده است.

آیه دوم: ﴿وَمَا ظَلَمْنَاهُمْ وَلَکنْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ فَمَا أَغْنَتْ عَنْهُمْ آلِهَتُهُمُ الَّتِی یدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ شَیءٍ لَمَّا جَاءَ أَمْرُ رَبِّک وَمَا زَادُوهُمْ غَیرَ تَتْبِیبٍ﴾16

در این آیه روشن است که مراد از ﴿ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ﴾ کفار هستند که مرتکب انواع گناهان شده اند، خواه پنهان، خواه عیان، خواه درباره دیگران و خواه درباره خویش، بنابراین جواب اشتباه یاد شده روشن می شود. در آیه ﴿ وَمَا ظَلَمْنَاهُمْ وَلَکنْ کانُوا هُمُ الظَّالِمِینَ﴾17 که در معنی نزدیک به همین آیه است تصریح شده است که معذبین همان ظالمین هستند؛ یعنی به جای ﴿ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ﴾، ﴿هُمُ الظَّالِمِینَ﴾ آمده است بدون قید «أَنْفُسَهُمْ» و این نشان می دهد که در معنی یکسان هستند.

آیه سوم: ﴿وَسَکنْتُمْ فِی مَسَاکنِ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ وَتَبَینَ لَکمْ کیفَ فَعَلْنَا بِهِمْ وَضَرَبْنَا لَکمُ الأمْثَالَ﴾18

روشن است که مراد از ﴿الَّذِینَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ﴾ مطلق گناهان است.

آیه چهارم: ﴿... وَمَا ظَلَمْنَاهُمْ وَلَکنْ کانُوا أَنْفُسَهُمْ یظْلِمُونَ﴾ ﴿ثُمَّ إِنَّ رَبَّک لِلَّذِینَ عَمِلُوا السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابُوا مِنْ بَعْدِ ذَلِک وَأَصْلَحُوا إِنَّ رَبَّک مِنْ بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَحِیمٌ﴾19روشن است که توبه اختصاص ندارد به گناهی که به غیر سرایت نکند و یا پنهان باشد بلکه مربوط به همه گناهان است و این قرینه است که مراد از ﴿أَنْفُسَهُمْ یظْلِمُونَ﴾ مطلق گناهان است.

از آیات یاد شده نتیجه می گیریم که مراد از ﴿الَّذِینَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ﴾ کسانی هستند که مرتکب هر نوع گناهی شده اند.

﴿وَاللاتِی یأْتِینَ الْفَاحِشَةَ مِنْ نِسَائِکمْ فَاسْتَشْهِدُوا عَلَیهِنَّ أَرْبَعَةً مِنْکمْ فَإِنْ شَهِدُوا فَأَمْسِکوهُنَّ فِی الْبُیوتِ حَتَّی یتَوَفَّاهُنَّ الْمَوْتُ أَوْ یجْعَلَ اللَّهُ لَهُنَّ سَبِیلا﴾20
به اتفاق مفسران «الفاحشة» در این آیه به معنای زناست. شیخ طوسی بعد از نقل قول ابومسلم مبنی بر اینکه مراد از «الفاحشة» در آیه سحق21 است چنین می گوید: «این قول خلاف اجماع و مخالف گفتار تمام مفسران است؛ زیرا همه آنان می گویند: مراد از «الفاحشة» در این آیه زناست. البته این منسوخ است و ناسخ آن آیه ﴿الزَّانِیةُ وَالزَّانِی فَاجْلِدُوا کلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا مِائَةَ جَلْدَةٍ وَلا تَأْخُذْکمْ بِهِمَا رَأْفَةٌ فِی دِینِ اللَّهِ إِنْ کنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیوْمِ الآخِرِ وَلْیشْهَدْ عَذَابَهُمَا طَائِفَةٌ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ﴾22 است.23

﴿یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا یحِلُّ لَکمْ أَنْ تَرِثُوا النِّسَاءَ کرْهًا وَلا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ مَا آتَیتُمُوهُنَّ إِلا أَنْ یأْتِینَ بِفَاحِشَةٍ مُبَینَةٍ وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِنْ کرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَی أَنْ تَکرَهُوا شَیئًا وَیجْعَلَ اللَّهُ فِیهِ خَیرًا کثِیرًا﴾24
در اینکه مراد از «فاحشة مبینة» چیست سخنانی گفته شده است. در مجمع البیان دو قول است: یکی زنا که این قول را حسن و ابن قلابه و سدی قائل شده اند. آنان گفته اند در صورت ارتکاب زنا می توان از زنان مهریه را گرفت. دیگری اینکه مراد سرپیچی در برابر شوهر نسبت به انجام امور زناشویی است که ابن عباس این را گفته است. ولی بهتر آن است که بگوییم مراد آیه همه گناهان است چنانچه این مطلب مطابق روایت امام باقر علیه السلام نیز هست. البته طبری هم همین را انتخاب کرده است.25 طبق فرمایش امام علیه السلام فاحشه در آیه بر اعم از زنا، نشوز، بد رفتاری، عدم عفت و غیر آن اطلاق شده است.

﴿وَلا تَنْکحُوا مَا نَکحَ آبَاؤُکمْ مِنَ النِّسَاءِ إِلا مَا قَدْ سَلَفَ إِنَّهُ کانَ فَاحِشَةً وَمَقْتًا وَسَاءَ سَبِیلا﴾26
در این آیه ازدواج با همسر پدر فاحشه اطلاق شده است. قابل دقت است که نهی را تعلیل کرده به اینکه این کار فاحشه و راه زشتی است، خود تعلیل دلیل بر مغایرت است؛ یعنی فاحشه منحصر به ازدواج با همسر پدر نیست، بلکه دارای مفهوم کلی است که بر این مورد نیز منطبق است.

﴿. ..فَإِنْ أَتَینَ بِفَاحِشَةٍ فَعَلَیهِنَّ نِصْفُ مَا عَلَی الْمُحْصَنَاتِ مِنَ الْعَذَابِ﴾27
در مجمع البیان فاحشه را در این آیه به زنا معنا کرده است.28 و در تفسیر صافی29 و نورالثقلین به نقل از تفسیر قمی30 و تفسیر عیاشی آمده است که امام صادق علیه السلام فرمود: «مقصود این است که اگر کنیز مرتکب زنا شد نصف زن حرّه بر آن حد جاری می گردد»31 این مطلب در المیزان32 و تفسیر جامع البیان 33 نیز آمده است.

چنانچه آیه نیز در این معنی ظهور دارد می توان گفت همه مفسران پذیرفته اند که مراد از فاحشه در این آیه زناست.

﴿وَإِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً قَالُوا وَجَدْنَا عَلَیهَا آبَاءَنَا وَاللَّهُ أَمَرَنَا بِهَا قُلْ إِنَّ اللَّهَ لا یأْمُرُ بِالْفَحْشَاءِ أَتَقُولُونَ عَلَی اللَّهِ مَا لا تَعْلَمُونَ﴾34
این آیه مربوط به بت پرستان است. آنان به هنگامی که کار زشتی انجام می دادند و مورد اعتراض مسلمانان قرار می گرفتند در جواب می گفتند: پدران ما چنین می کردند و خداوند به ما چنین دستوری داده است. در اینکه مراد از فاحشه در این آیه چیست؟ در مجمع البیان آمده است که مراد از فاحشه طواف برهنه است و مراد از فحشا اسمی است که دربرگیرنده تمام زشتی ها و گناهان است.35

در المیزان بعد از نقل مطالب یاد شده از مجمع البیان و دیگران طواف برهنه را مصداقی از مصادیق فاحشه دانسته است و معنای فاحشه را اعم از طواف برهنه دانسته است.36

در تفسیر صافی آمده است: آنان هنگامی که کار بسیار زشت همانند پرستش بت و پیروی از رهبران ستمکار و طواف برهنه انجام می دادند.37

در تفسیر جامع البیان38 و ابن کثیر39 نیز به نقل از مجاهد و شعبی و سدی و ابن عباس فاحشه را به طواف عریان تفسیر کرده است.

از جمع بندی چنین به دست می آید که مفهوم فاحشة در آیه مطلق زشتی است که طواف به صورت عریان یکی از موارد آن است؛ چنان که طبرسی گفته است: فحشاء اسمی است که دربرگیرنده تمام زشتی هاست.

7. ﴿وَلُوطًا إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ أَتَأْتُونَ الْفَاحِشَةَ مَا سَبَقَکمْ بِهَا مِنْ أَحَدٍ مِنَ الْعَالَمِینَ﴾40

روشن است که مراد از فاحشة در آیه، لواط است؛ زیرا آیه مربوط به قوم لوط و فعل آنان لواط بوده است و مانند این آیه است دو آیه بعدی که مراد از آن لواط است:

8. ﴿وَلُوطًا إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ أَتَأْتُونَ الْفَاحِشَةَ وَأَنْتُمْ تُبْصِرُونَ﴾41

9.﴿وَلُوطًا إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ إِنَّکمْ لَتَأْتُونَ الْفَاحِشَةَ مَا سَبَقَکمْ بِهَا مِنْ أَحَدٍ مِنَ الْعَالَمِینَ﴾42

10. ﴿وَلا تَقْرَبُوا الزِّنَا إِنَّهُ کانَ فَاحِشَةً وَسَاءَ سَبِیلا﴾43

از اینکه در آیه ابتدا از زنا نهی کرده و سپس آن را تعلیل کرده به اینکه زنا فاحشه و شیوه بدی است معلوم می شود که زنا با فاحشه در معنی مترادف نیستند، بلکه مفهوم فاحشه گسترده تر از مفهوم زناست و زنا از مصادیق آن است. این آیه گواه خوبی است بر اینکه لفظ فاحشه به معنای زنا نیست و اگر در موردی در زنا استعمال شده است مانند آیاتی که گذشت- 44 این استعمال به کمک قرائن است و گرنه مجرد لفظ آن برای زنا وضع نشده است؛ ﴿إِنَّهُ کانَ فَاحِشَةً﴾ ای معصیة کبیرة عظیمة»45طبرسی گفته است فاحشه به معنای زشتی بیش از اندازه است.46

«ابی الجاورد می گوید: امام باقر علیه السلام در تفسیر آیه فرمود: ﴿وَلا تَقْرَبُوا الزِّنَا إِنَّهُ کانَ فَاحِشَةً﴾؛ یعنی معصیة و مقتاً فان الله یمقته و یبغضه» 47 در این روایت به هر گناهی فاحشه اطلاق کرده است بدون اینکه قید «کبیرة» آورده باشد. در تفسیر جلالین نیز فاحشه را به قبیح تفسیر کرده است.48

پس اینکه فاحشه شامل هر گناهی است و تفسیر به «قبیحة عظمیة» بیان مصداق و ملاک مطلق قبیح است.

ظاهر آیه این است که ﴿وَسَاءَ سَبِیلا﴾ عطف به تفسیر است برای فاحشه، یعنی فاحشه عبارت است از رفتن به راه های زشت. به عبارت دیگر فاحشه مساوی است با قدم نهادن در راه خلاف. در این صورت به هر گناهی می توان گفت فاحشه است.

11. ﴿ مَنْ یأْتِ مِنْکنَّ بِفَاحِشَةٍ مُبَینَةٍ یضَاعَفْ لَهَا الْعَذَابُ ضِعْفَینِ﴾49

مراد از «فاحشة مبینة» در این آیه چیست؟

حماد گوید: از امام صادق علیه السلام از تفسیر این آیه پرسیدم: حضرت فرمود: مراد از «الفاحشة المبینة» قیام مسلحانه در برابر امامان است.50

در برخی از روایاتی که در ذیل آیه وارد شده است تصریح شده است که گوشه ای به کار عایشه است که در جنگ جمل در برابر حضرت علی دست به شمشیر برد.

نظر مفسران درباره آیه:
طبرسی: مقصود از «فاحشة مبینة» گناه آشکار است.51

المیزان: فاحشه عبارت است از کار بسیار زشت که همان گناه کبیره است همانند 1. آرزدن پیامبر 2. دروغ بستن 3. غیبت کردن و مانند آنها. «مبینة» به معنای آشکار است.52

طبری: مقصود از «فاحشة مبینة» ارتکاب زنا است که موجب حد می شود.53

راغب: مراد از فاحشه زنا است.54

ابن جوزی به نقل از ابن عباس: مراد سرپیچی از شوهر و بداخلاقی است.55

سیوطی: مراد سرپیچی از پیامبر است. 56

از بیان مصادیق مختلف در تفاسیر یاد شده به دست می آید که فاحشه دارای مفهومی فراتر و دربرگیرنده همه موارد یاد شده و غیر آن است و آن عبارت از سرپیچی در برابر فرمان های خداوند که همان مطلق معصیت است. مقابله بین این آیه و آیه بعد از آن: ﴿وَمَنْ یقْنُتْ مِنْکنَّ لِلَّهِ وَرَسُولِهِ وَتَعْمَلْ صَالِحًا نُؤْتِهَا أَجْرَهَا مَرَّتَینِ وَأَعْتَدْنَا لَهَا رِزْقًا کرِیمًا﴾57 بر معنای یاد شده قرینه است. توضیح اینکه «یقنت» به معنای اطاعت است و مفاد آیه چنین است: هر کس از میان شما مطیع خدا و پیامبر باشد و عمل صالح انجام دهد پاداش او دو برابر است و برای آنها رزق کریم آماده کرده ایم. در آیه مورد بحث که در مقابل آن است می فرماید: هر کدام از شما سرپیچی کند عذاب آن دو برابر خواهد بود و این کار بر خداوند آسان است. قرینه دیگر بر این معنا آیه ﴿یا نِسَاءَ النَّبِی لَسْتُنَّ کأَحَدٍ مِنَ النِّسَاءِ إِنِ اتَّقَیتُنَّ فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ وَقُلْنَ قَوْلا مَعْرُوفًا﴾58 است. توضیح اینکه «یقنت» به معنای اطاعت است و مفاد آیه چنین است: هر کس از میان شما مطیع خدا و پیامبر باشد و عمل صالح انجام دهد پاداش او دو برابر است و برای آنها رزق کریم آماده کرده ایم و در آیه مورد بحث که در مقابل آن است می فرماید: هر کدام از شما سرپیچی کند عذاب آن دو برابر خواهد بود و این کار بر خداوند آسان است. قرینه دیگر بر این معنا آیه ﴿یا نِسَاءَ النَّبِی لَسْتُنَّ کأَحَدٍ مِنَ النِّسَاءِ إِنِ اتَّقَیتُنَّ﴾ است.

یعنی شما زنان پیامبر همانند زن های دیگر نیستند اگر با تقوی باشید. در این آیه ملاک برتری زنان پیامبر را که عبارت از داشتن تقوی است بیان کرده است.

مفاد سه آیه در کنار هم چنین است: 1. از فرمان خدا سرپیچی نکنید. 2. از خداوند اطاعت کنید. 3. ملاک برتری تقوی است.

چرا فاحشة به مبینة مقید شده است
زشتکاری گاهی آشکار و در برابر چشم دیگران است و گاهی پنهان و تنها میان گناهکار و خداوند است و دیگران از آن اطلاعی ندارند. زشتی از هر نوع باشد فاحشه و گناه است؛ اما در آیه چون در مقام بیان و عذاب دو برابر است یک عذاب مربوط به گناه است و عذاب دیگر مربوط به اینکه آنان همسران پیامبر هستند و گناه آنها باعث لطمه به آبروی پیامبر است. این لطمه در صورتی است که گناهان آنان از نوع اول باشد؛ یعنی در منظر دیگران باشد و در نوع دوم محقق نمی شود.

بنابر این معنای مبینة آشکار بودن است. از این رو می توان گفت مبینة قرینه است بر اینکه فاحشه هر نوع زشتکاری را شامل می شود. در حقیقت مبینة قید است برای دو برابر بودن عذاب، به طوری که اگر فاحشه به طور مطلق آمده بود عذاب آنان در تمام گناهان، خواه آشکار و یا پنهان دو برابر می شد؛ ولی با این قید، مضاعف بودن عذاب منحصر به گناهان علنی خواهد بود.

12. ﴿لا تُخْرِجُوهُنَّ مِنْ بُیوتِهِنَّ وَلا یخْرُجْنَ إِلا أَنْ یأْتِینَ بِفَاحِشَةٍ مُبَینَةٍ﴾59

این آیه مربوط به زنان مطلقه رجعیه60 است که بعد از طلاق باید عده را در منزل شوهر سپری کنند. زن مطلقه حق ندارد از منزل خارج شود و شوهر نیز حق ندارد او را بیرون کند. ابعاد بحث بعد از نقل سخنان مفسران و فقیهان درباره این آیه روشن خواهد شد.

دیدگاه مفسران در معنای فاحشة در آیه

«و معنی الفاحشة ان تزنی او تشرف علی الرجال61ومن الفاحشة ایضاً السلاطة علی زوجها فان فعلت شیئاً من ذلک حل له أن یخرجها»62

در این تفسیر سه مصداق برای فاحشه بیان کرده است:

الف) زنا. ب) اشراف بر مردان اجنبی (یا دزدی کردن از مال شوهر) ج) سلیطه گری

در تفسیر مجمع البیان چند مصداق برای فاحشه بیان شده است: 1. زنا که بعد از ارتکاب آن برای اقامه حد از منزل بیرون می برند. 2. بدگویی به بستگان همسر چنانکه این مطلب از امام باقر و امام صادق علیهما السلام و امام رضا علیه السلام نقل شده است. 3. سرپیچی کردن 4. خروج از منزل بدون اجازه شوهر 5. هر معصیت آشکار.63

طریحی گفته است: «بعضی گفته اند مراد از فاحشه در این آیه ارتکاب زنا است که در این صورت آن زن را برای اجرای حد از منزل خارج می کنند. ازهری گفته است: «مقصود آزردن شوهر است» برخی گفته اند: مراد آزار دادن بستگان شوهر است. البته گاهی مراد از فاحشه سرپیچی کردن از فرمان شوهر و بدرفتاری کردن با شوهر است.64

در تفسیر صافی در تفسیر این آیه آمده است: «صدوق درکتاب من لایحضره الفقیه نقل کرده است از امام صادق علیه السلام در تفسیر این آیه پرسیدند: امام فرمود: «مقصود این است زن های مطلقه را از خانه بیرون نکنید مگر در صورتی که زنا کرده باشند در این صورت برای اجرای حد بیرون برده می شوند و نیز در کافی از امام رضا علیه السلام نقل کرده است در صورتی که زن مطلقه موجب آزار خانواده شوهر شود و بداخلاقی کند از منزل بیرون برده می شود و نیز کتاب اکمال الدین واتمام النعمه تالیف صدوق از امام زمان عج الله تعالی فرجه شریف نقل شده است که مراد از فاحشه مبینه در این آیه «سحق» (مالیدن دو زن فرج خود را به یکدیگر) است نه زنا.65

طبری بعد از نقل پنج معنی برای فاحشه در این آیه خودش معنای سوم را انتخاب نموده است و اقوال دیگر را مصداق معصیت دانسته است.66

اینک تفصل پنج قول:
الف) زنا، کسانی که قائل به این قول هستند عبارتند از: حسن، مجاهد و ابن زید. ب) بدگویی به بستگان شوهر، ابن عباس معتقد به این قول است. ج) هر معصیتی. ابن عباس در قول دیگری معتقد به این است. د) نشوز؛ قتادة معتقد به این قول است. هـ) بیرون رفتن از منزل، ابن عمر و سدی معتقد به این قول هستند.

قرطبی در تفسیر خود آورده است: ابن عربی بعد از نقد برخی از اقوال موجود در تفسیر طبری خود انتخاب کرده است که مراد از فاحشه هر معصیتی است.67

مناسب است دراین ایه نظر فقیهان نیز روشن گردد تا با بهره جستن از آن مطلب روشن تر گردد.

1. صاحب ریاض آورده است: «به نظر ما مراد از فاحشه در آیه زنا است، یعنی اخراج زن مطلقه در عده از منزل فقط در صورت ارتکاب زنا است. ولی اکثر بلکه مشهور علماء چنانچه در روضه شهید68 است و بلکه اجماع علماء: چنانچه در کتاب «خلاف»69 شیخ طوسی آمده است که مراد مطلق معصیت است که کمترین آن آزردن بستگان شوهر با گفتار یا کردار ناشایست است.70

2. صاحب جواهرالکلام بعد از نقل اقوال گوناگون در معنای فاحشه در آیه مانند زنا، سحق و آزار بستگان شوهر در نهایت می گوید مصنف فاحشه را حمل کرده بر مطلق گناهان.71

جمع بندی سخنان مفسران و فقیهان در این آیه

از اقوال مفسران و فقیهان در این آیه معانی ذیل برای «فاحشه» به دست می آید:

1. زنا. 2. سحق. 3. اشراف به مردان اجنبی (یا سرقت از شوهر) 4. بدگویی به شوهر و بستگان آن. 5. نشوز در برابر شوهر. 6. هر گناه آشکار. 7. بیرون رفتن از منزل بدون اجازه شوهر.

از اقوال یاد شده به دست می آید که فاحشة معنایی فراگیر دارد و منحصر به یک مصداق نیست، از این رو تحمل تطبیق بر مصادیق یاد شده را دارد؛ اما به نظر می رسد بعد از دقت در کلمات، مقصود از فاحشة در آیه همان ناسزاگویی به شوهر و بستگان است، یا به تعبیر دیگر شوهر آزاری است که این معنی در سخن امام باقر علیه السلام و امام صادق علیه السلام آمده بود که پیش از این گذشت.

توضیح مطلب

کلام فضل بن شاذان بسیار جالب است؛ زیرا خداوند می فرماید:

﴿لَعَلَّ اللَّهَ یحْدِثُ بَعْدَ ذَلِک أَمْرًا﴾72 شاید خداوند با ماندن زن در منزل شوهر دل شوهرش را نسبت به ادامه زندگی نرم کرده و زندگی به صورت قبلی برگردد.

هدف، گرم شدن زندگی است. این مطلب از بعضی از روایاتی که در ذیل این آیه آمده است نیز استفاده می شود. در روایات آمده است که زن در منزل شوهر بماند و زینت خود را به شوهر نشان دهد. از این به دست می آید که فلسفه تمام اینها برای جلب نظر شوهر و تشویق آن به ادامه زندگی و منصرف شدن از طلاق است و یقیناً هدف از ماندن در منزل عدم خروج و زندانی شدن در منزل نیست، بلکه مقصود آن است که وضع قبل از طلاق در زمان عده نیز به حال خود باقی بماند تا زمینه برای رجوع شوهر فراهم گردد. همانگونه که قبل از طلاق، رفتن از منزل برای موارد ضروری و یا با اذن شوهر بلامانع بود، قهراً بعد از طلاق نیز چنین است. مقصود آیه در نهی از اخراج این است که شوهر حق ندارد به خاطر طلاق لجبازی کند و او را از منزل و کاشانه قبلی اخراج کند و نیز زن نباید به خاطر عصبانیت خانه را ترک کند؛ زیرا اینها سبب نفرت و کدورت می شود و التیام را دشوار می کند، مگر اینکه شرایط استثنایی پیش بیاید که تحمل زن در منزل برای شوهر دشوار گردد؛ مثل اینکه به شوهر و بستگان شوهر ناسزا بگوید؛ همانگونه که در دو روایت سابق آمده بود. در این صورت اخراج بلامانع است و به نظر می رسد مناسب با فلسفه حکم همین است که بگوییم مراد از فاحشه در آیه ناسزاگویی است و مصادیق دیگر با هدف همخوانی ندارد.

بررسی مصادیق دیگر فاحشة در آیه

1. زنا و سحق: اولاً: سند روایاتی که این دو مصداق را ذکر کرده است ضعیف است. ثانیاً: اخراج برای اجرای حدود به طور موقت است نه دائم، به طوری که بعد از اجرای حد چنانکه زنده ماند به خانه برگردانده می شود و مدت باقیمانده را در خانه سپری می کند. برخی از علما به این مطلب تصریح کرده اند. ثالثاً: بر فرض قبول روایات استثناء منقطع است؛ یعنی خروج و اخراج اضطراری و نیز خروج با اذن شوهر بلامانع است و اصلاً از موارد نهی «لا تخروجهن» بیرون است؛ یعنی از اول داخل در نهی نبوده تا استثناء گردد؛ زیرا موارد ضروری از اول خارج هستند. رابعاً: اجرای حد متوقف بر اخراج از منزل نیست؛ چه بسا با حضور عده ای حکم حاکم در منزل قابل اجراست.

2. هر معصیتی: این احتمال نادرست است؛ چون معاصی فراوانی ممکن است از زن مطلقه سر بزند، چه در زمان عده و چه قبل از عده؛ مانند غیبت، دزدی از شوهر، ترک نماز و غیر آن. اما این گناهان هیچ ربطی به زمان عده ندارد و به صرف انجام این گناهان اخراج نمی شود، مگر آنکه غرض زن از ارتکاب این گناهان آزردن شوهر در زمان عده باشد که در این صورت داخل در ملاک ناسزاگویی و شوهر آزاری خواهد بود که در روایات به عنوان فاحشه تلقی شده بود. اما مجرد این معاصی بدون اینکه در رابطه با زمان عده باشد خود به خود خارج است.

بنابراین کلام صحیح همان است که بگوییم: مراد از «فاحشة» بدگویی به شوهر و بستگان آن است.

از اطلاق «فاحشة » بر بدگویی زن به شوهر و بستگان آن به دست می آید که در معنای فاحشه صرفاً قبح و زشتی در فعل وقول است و شامل همه گناهان است.

13. ﴿وَلا تَقْرَبُوا الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ﴾73

درباره این آیه نظریه های گوناگونی وجود دارد که به بیان و جمع بندی آنها می پردازیم.

درمجمع البیان:

ولا تقربوا الفواحش ماظهر و ما بطنَ: به کارهای زشت و معصیتهای ظاهر و باطن نزدیک نشوید. این معنی از حسن است. ابن عباس و ضحاک و سدّی گویند: «آنها زنای پنهانی را گناه نمی دانستند و از زنای آشکار منع می کردند، خداوند از هردو منع کرد.» قریب به همین مضمون از امام باقر علیه السلام نقل شده است که: «گناه آشکار، زنا و گناه پنهان دوستی پنهانی با نامحرم است» برخی گفته اند: گناه ظاهر کار اعضای بدن و گناه باطن کار دل است. مقصود این است که همه گناهان را باید ترک کرد.

ولا تقتلوا النفس التی حرم الله الا بالحق: شخص بی گناه را نکشید. آدم کشی نیز داخل در «فواحش» است. لکن جداگانه ذکر می کند تا اهمیت آن را خاطر نشان سازد.74

درالمیزان آمده است:

فواحش جمع فاحشه است و آن عبارت است از کار بسیار زشت و خداوند در قرآن زنا و لواط و نسبت ناروا به زنان پاکدامن را از مصادیق آن شمرده است.75

در تفسیرجامع البیان آمده است:

ابن زید گوید: مراد از فاحشه آشکار انجام طواف عریان است و مراد از فاحشه پنهان ارتکاب زنا است.76

و نیز گفته است: در تفسیر آیه چند وجه است: الف) از گناهانی که آشکار است و انجام آن را زشت نمی شمارید بپرهیزید. ب) از گناهانی که آن را در پنهان انجام می دهید و علنی نمی کنید بپرهیزید؛ زیرا همه آنها حرام است. ج) قتاده گوید: درجاهلیت زنای پنهان را حلال می شمردند و انجام آن را بلامانع می دانستند؛ ولی زنای آشکار را حرام می دانستند. خداوند در این آیه هر دو را حرام شمرده است.

د) مراد کارهای زشت است خواه آشکار و خواه پنهان.

ه) مجاهد گوید: مراد از از فواحش ظاهری ازدواج با دو خواهر است و نیز ازدواج با زن پدر بعد از مرگ پدر است و مراد از فواحش باطنی زناست.

و) ضحاک گفته است: مراد از فواحش ظاهری نوشیدن شراب است و مراد از فواحش باطنی انجام زناست.77

ابن جوزی می گوید: در تفسیر آیه پنج قول است:

1. مراد از فواحش زناست، زنا بر دوقسم است، یکی آشکار و دیگری پنهان. مراد از «ماظهر» آشکار است و مراد از «مابطن» پنهان است. این احتمال را ابن عباس و حسن و سدی گفته اند.

2. مراد از فواحش ظاهری: نوشیدن شراب و ازدواج با زنانی که ازدواج با آنان حرام است و مراد از فواحش پنهان زناست. این احتمال را سعیدبن جبیر و مجاهد گفته اند.

3. مراد از فواحش ظاهری نوشیدن شراب و مراد از فواحش باطنی ارتکاب زناست. این را صحاک گفته است.

4. آیه شامل همه گناهان است مراد از فواحش ظاهری گناهان آشکار است و مراد از فواحش باطنی گناهان پنهان است. این احتمال را قتاده گفته است.

5. مراد از ظاهری افعال مربوط به جوارح است و مراد از باطنی اعتقادات قلبی است. این احتمال را ماوردی ذکر کرده است. همین در تفسیر این آیه و هم در تفسیر آیه: «ظاهرالاثم و باطنه»78 در تفسیر شبّر آورده است: مراد از فواحش سه احتمال است:

الف) تمام گناهان؛

ب) گناهان کبیره؛

ج) زنا. 79

جمع بندی
الف) مواردی که به عنوان مصداق فواحش ذکر شده است عبارت اند از: 1. همه معاصی و گناهان. این نظر بسیاری از مفسران از آن جمله طبری است. 2. زنا (علنی و پنهان) 3. کار بسیار زشت. این قول با قول اول قابل تطبیق است. 4. طواف برهنه و زنا. 5. ازدواج با دو خواهر در یک زمان و ازدواج با همسر پدر. 6. خمر و زنا.

ب) از بیان موارد یاد شده به دست می آید که فاحشه مفهومی فراگیر دارد که بعضی از موارد یاد شده از مصادیق آن هستند.

ج) بهترین گزینه همان قول است که فواحش مساوی با تمام گناهان است چه در پنهانی انجام گیرد و چه در آشکار.

14. ﴿قُلْ إِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّی الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ﴾ 80

این آیه نیز مشابه آیه پیشین است و مفسران در ذیل آن مطالبی بیان کرده اند که برخی از آنها چنین است:

در مجمع البیان آمده است:

1. جبایی و ابومسلم گفته اند مراد از فواحش کارهای زشت و تمام گناهان کبیره است.

2. ابتدا قبائح را به طور اجمال و سربسته بیان کرده، سپس مصادیق آن را بیان نموده است که عبارتنداز: الف)گناه ب) ستم ج) شرک به خداوند.

3. مجاهد گفته است: مراد از فواحش ظاهری زناست و مراد از فواحش باطنی طواف برهنه است.81

چکیده سخن طبرسی این است که فواحش مفهومی جامع دارد، به طوری که هر یک از گناهان یاد شده در آیه مصداقی از آن است.

در المیزان آورده است: فواحش عبارت از گناهانی است که زشتی آنها به اوج خود رسیده است، همانند زنا و لواط و مانند آن دو. 82

امام کاظم علیه السلام فرمود: مراد از «ماظهر» زنای آشکار است و مراد از «مابطن» ازدواج فرزندان با همسران پدران است، زیرا در جاهلیت چنین ازدواجی مرسوم بوده و خداوند آن را حرام کرده است.83

ابن جوزی گفته است: در تفسیر آیه شش قول است:

1. مراد از فاحشه زناست و زنا بر دو قسم است: آشکار و پنهان، این قول را ابن عباس و سعیدبن جبیر گفته اند.

2. مراد از «ماظهر» ازدواج با هسمران پدر است و مراد از «مابطن» زناست. این قول را سعیدبن جبری از ابن عباس نقل کرده است و علی بن الحسین نیز همین را گفته است.

3. مراد از «ماظهر» یکی ازدواج فرزندان با همسران پدر است و دیگری ازدواج با دوخواهر در یک زمان است. سومی ازدواج با عمه و خاله همسر، و مراد از «مابطن» زناست. این قول نیز از ابن عباس نقل شده است.

4. مراد از «ماظهر» زناست و مراد از «مابطن» عزل، ( بیرون ریختن منی به هنگام نزدیکی) است. این قول را شریح گفته است.

5. مراد از «ماظهر» طواف برهنه است و مراد از «مابطن» زناست. این قول را مجاهد گفته است.

6. مقصود از فواحش همه گناهان است و مراد از «ماظهر» و «مابطن» دو احتمال است: الف) اولی گناه آشکار و دومی گناه پنهان که این را ابوسلیمان اشقی گفته است. ب) اولی گناه جسمی و دومی گناهان قلبی. که این را ماوردی گفته است. 84

چکیده مطالب در این آیه
1. جمع بندی در این آیه همانند جمع بندی در آیه 151 انعام است.

2. از تعدد اقوال معلوم می شود که فواحش معنایی فراتر از مصادیق ذکر شده دارد و شامل هر گناهی است.

15. ﴿وَالَّذِینَ یجْتَنِبُونَ کبَائِرَ الإثْمِ وَالْفَوَاحِشَ﴾85

در المیزان گفته است:

مفرد فواحش، فاحشه است و آن عبارت است از گناه بسیار زشت که زنا و لواط در آیه های 105 سوره اسراء و 54 سوره نمل از مصادیق آن به حساب آمده اند.86

16. ﴿الَّذِینَ یجْتَنِبُونَ کبَائِرَ الإثْمِ وَالْفَوَاحِشَ إِلا اللَّمَمَ﴾87

درالمیزان گفته است:

فواحش عبارت است از گناهان بسیار رسوا و مفتضح و خداوند زنا و لواط را جزو فواحش دانسته است. بعید نیست که گفته شود فواحش همان گناهان کبیره است.88

جمع بندی

چنانکه در آیات قبل بیان شد بهترین گزینه در معنای فواحش آن است که شامل همه گناهان باشد و شناعت در آن از این جهت است که هر گناهی شنیع است نه اینکه لازم است شناعت هر گناهی به اندازه زنا و لواط باشد، بلکه آن دو از مصادیق فواحش هستند.

17. ﴿إِنَّمَا یأْمُرُکمْ بِالسُّوءِ وَالْفَحْشَاءِ...﴾89

﴿السُّوءِ وَالْفَحْشَاءِ﴾: ما انکره العقل و استقبحه الشرع و العطف لاختلاف الوصفین فانه سوء لاغتمام العقل به، و فحشاء باستقباحه ایاه»90

این بیان بسیار زیبایی است؛ چرا که در عین اینکه دو لفظ را دارای معنای واحد دانسته اند جهت اختلاف را نیز بیان کرده است.

«سوء» به معنای کاری است که در دیدگاه عقل و یا شرع و یا طبیعت انسانی ناپسند است. واژه های فحشاء و فاحشه و سیئه همگی در معنا یکسان اند و فحشاء مصدر است؛ مانند سرّاء و ضرّاء. سدی و قتاده گفته اند: «به گناهانی که حدّ ندارد «سوء» اطلاق می شود و به گناهانی که حدّ دارند «فحشاء» اطلاق می شود. برخی گفته اند «فحشاء» به معنی زناست»91

در المیزان آمده است:«الفحشاء» ما یتجاوز الحد فی القبح؛ یعنی زشتی بیش از اندازه» 92

در آینده روشن خواهد شد که قید «تجاوز از حد» در آن معتبر نیست و صرفاً به معنای قبح است.

طبری در تفسیر آیه گفته است:

از سدی در تفسیر آیه آمده است: «مراد از سوء معصیت است و مراد از فحشا زناست.

سوء: به معنای گناه است و فحشا عبارت از چیزی است که نام بردن از آن و شنیدن آن زشت است. بعضی گفته اند: مراد از سوء، گناهان است و جهت نامگذاری گناهان به سوء آن است که یاد عاقبت گناهان، گنهکار را ناراحت می کند و مراد از فحشا زناست. 93

ابن جوزی در تفسیر آیه گفته است:

سوء عبارت از هرگناه و زشتی است. ابن عباس گفته است گناه را از آن جهت سوء گفته اند چون عواقب ناگواری دارد. برخی نیز گفته اند از آن جهت گناه را سوء گفته اند که اظهار آن موجب ناخرسندی گناهکار است و فحشا کاری است که از اندازه بگذرد.

در تفسیر فحشا پنج قول است:

1. مراد از آن گناهانی است که ارتکاب آن موجب حد شرعی است.

2. آنچه در شرع ناشناخته است.

3. مراد نجل است. این سه قول از ابن عباس نقل شده است.

4. مراد از آن زناست. این قول از سدی نقل شده است.

5. مراد از آن همه گناهان است. این را مقاتل گفته است. 94 بهترین گزینه قول پنجم است که بعداً روشن خواهد شد.

ابن کثیر در تفسیر آیه گفته است:

شیطان به انجام تمام کارهای زشت فرمان می دهد و زشت ترین آنها فاحشه، همانند زناست.95

قرطبی در تفسیر آیه گفته است:

مراد از سوء همه گناهان است و مراد از فحشا نیز همه گناهان است و اصل در معنای فحشا، زشتی است.96

در این سخن بسیار جالب ملاک اصلی فحشاء را توضیح داده است که عبارت است از اصل زشتی و هیچ قید دیگری در آن دخالت ندارد.

جمع بندی در این آیه
آنچه از این بیان به دست می آید این است که «سوء» و «فحشاء» دارای معنای واحد و هر دو به معنای زشتی و ناپسندی هستند، البته فعل ناپسند از آن جهت که انجام دهنده را در نهایت غمناک می کند واژه «سوء» بر آن اطلاق می شود و از آن جهت که فعل ناپسند، زشت و قبیح است بر آن فحشاء اطلاق می شود و در فحشاء فقط زشتی نهفته است نه زشتی بسیار.

18. ﴿الشَّیطَانُ یعِدُکمُ الْفَقْرَ وَیأْمُرُکمْ بِالْفَحْشَاءِ...﴾97

شیخ طوسی گفته است:

مراد از فحشا عبارت از گناهان و ترک طاعت خداوند است.98

طبرسی نیز گفته است: مراد از فحشا همه گناهان و ترک طاعات است.99

طبری نیز گفته است: مراد از فحشاء همه گناهان و عدم انجام طاعت خداوند است.100

ابن جوزی گفته است: مراد از فحشا دو احتمال است: الف) بخل ب) همه گناهان.101

ابن کثیر گفته است: مراد آیه این است که شیطان به تمام گناهان و کارهای خلاف اخلاق شما را فرمان می دهد.102

جمع بندی در این آیه
بیشتر مفسران فحشاء را به مطلق گناهان معنا کرده اند و برخی به مصداق معنا کرده اند و بخل را مصداق آن دانسته اند. مفهوم فحشاء همان زشتی است که در برگیرنده همه معاصی است.

19. ﴿کذَلِک لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَالْفَحْشَاءَ﴾103

مراد از آیه مسلماً زناست و بر زنا هم اطلاق «سوء» شده است و هم اطلاق «فحشا» و خود این اطلاق نشانگر وحدت معنا در آن دو واژه است و امام صادق علیه السلام فرمود: ﴿کذَلِک لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَالْفَحْشَاءَ﴾ یعنی مانع این شد که مرتکب زنا شود.104 در «المیزان» نیز آمده است: «ظاهر سیاق این است که سوء و فحشا را بر زنا و تصمیم بر انجام آن منطبق دانسته است»105

20. ﴿وَینْهَی عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکرِ وَالْبَغْی یعِظُکمْ لَعَلَّکمْ تَذَکرُونَ﴾ 106

شیخ طوسی گفته است: خداوند میان این سه اوصاف جمع کرده با اینکه همه آنها کار زشت حساب می شود و جهت این جمع آن است که مشروح موارد نهی را بیان کند؛ زیرا گاهی عملی از آن جهت که کار زشت پنهانی است فحشا است و همان کار زشت وقتی پیش دیگری آشکار می شود منکر خوانده می شود و چون موجب ستم بر دیگران است، بغی خوانده می شود.107

این مطلب بسیار جالبی است که به یک عمل ناپسند هم «منکر» و هم «فحشاء» اطلاق می شود.

و توضیح آن در «المیزان» از قول مفردات چنین آمده است:

کلمه فحش و فحشاء به معنای کردار و گفتار زشتی است که زشتیش بزرگ باشد و بعید نیست که اصل در معنای آن خروج از حد در کار غیر سزاوار باشد و لذا گفته می شود: غبن فاحش یعنی بیش از حد تحمل مغبون شدن و معنای منکر آن کاری است که مردم در جامعه خود آن را نشناسند، یعنی در جامعه متروک باشد، حال یا به خاطر زشتیش و یا به خاطر اینکه جرم و گناه است. مانند عمل نزدیکی و یا کشف عورت در انظار مردم آن هم در جوامع اسلامی و کلمه «بغی» دراصل به معنای طلب است؛ ولی چون زیاد در طلب حق دیگران با زور و تعدی استعمال شده، لذا فعلاً از این کلمه به معنای استعلا و استکبار و گردن کلفتی نسبت به دیگران و ظلم و تعدی نسبت به آنان فهمیده می شود و چه بسا که به معنای زنا هم به کار برود. لیکن در آیه مورد بحث معنای تعدی و ظلم بر غیر است. این سه عنوان یعنی فحشا و منکر و بغی هر چند از نظر مصداق غالباً یکی هستند، مثلاً هرکاری که فحشاء باشد غالباً منکر هم هست و هرکاری که بغی باشد، غالباً فحشاء و منکر نیز هست. لیکن نهی در آیه متعلق به آنها شده به خاطر عنوانی که دارند.108

طبرسی گفته است:

واژه فحشاء و فحش به معنای هر کار زشتی است خواه گفتاری باشد یا کرداری، و واژه منکر به معنای هر چیزی است که شارع از آن نهی کرده است و آن شامل تمام گناهان و صفات زشت گوناگون می گردد. واژه بغی به معنای تکبر و ستم و کینه ورزی و تعدی به دیگری آمده است و حقیقت آن تجاوز از حد است و بغی داخل در مفهوم منکر است؛ ولی آوردن جداگانه آن برای نشان دادن اهمیت آن است. 109

21. ﴿وَمَنْ یتَّبِعْ خُطُوَاتِ الشَّیطَانِ فَإِنَّهُ یأْمُرُ بِالْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکرِ﴾110

در این آیه مطلب مهمی از مفسران به چشم نمی خورد.

22. ﴿إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهَی عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکرِ...﴾111

سیوطی در تفسیر آیه به نقل از ابن عباس گفته: مراد این است که نماز از تمام معاصی بازمی دارد.112

شوکانی در تفسیر آیه گفته است: واژه فحشا به معنای کار زشت است و واژه منکر عبارت است از کاری که در شریعت مورد پسند نیست.113

جمع بندی در این آیه
از مجموع کلمات استفاده می شود که فحشا و منکر به معنای واحد و شامل تمام معاصی و گناهان است...

جمع بندی کلی تمام آیات گذشته

از جمع بندی گفتار مفسران در تفسیر آیات گذشته که واژه های فاحشه، فواحش، فحشاء به کار رفته بود به دست می آید که مفهوم حقیقی آن واژه ها همان مطلق زشتی است بدون قید اضافی که این مفهوم منطبق بر مطلق گناهان است و بر هر گناهی اطلاق این واژه صحیح است. البته در مواردی به کمک قرائن در برخی از مصادیق زشتی به کار رفته است؛ مانند زنا، سحق، لواط، ازدواج با همسر و پدر و طواف برهنه دور خانه خدا....



پی نوشت ها:
1. اسماعیل الجوهری، الصحاح تاج اللغة، ج3، ص 1014.

2. ابن الاثیر، النهایة فی غریب الحدیث، 1364 ش، ج3، ص 215.

3. الشیخ نصر الهورینی، القاموس المحیط، ج2، ص 282.

4. السید الشریف الرضی، حقائق التأویل، ص 318.

5. الراغب الاصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، 1404، ص 374.

6. برای تفصیل این بحث رجوع شود به «فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان»، 1415، ج3، ص 69، ذیل آیه 30 از سوره نساء.

7. آل عمران: 135

8. فضل بن حسن طبرسی، مجمع البیان، 1415، ج2، ص 394.

9. جلال الدین سیوطی، تفسیر جلالین، ص 85.

سید عبدالله شبر، تفسیر القرآن الکریم (شبر)، 1412 ق، ج1، ص 67.
محمد ثقفی، تفسیر روان جاوید، 1398 ق، ج1، ص 297.
ابوالفضل داورپناه، تفسیر انوار العرفان، 1375 ش، ج7، ص 29.
در محل خود ثابت شده است در مواردی «او» به معنای واو تفسیر است. برای تحقیق بیشتر رجوع شود به مقاله: معناشناسی واژه «او» در قرآن اثر نگارنده. یادآور می شود این مقاله در فصلنامه حسنا پائیز 88 به چاپ رسیده است.
نسا: 64.
عبد علی الحویزی، نورالثقلین، 1412، ج1، ص 510.
هود: 101
زخرف: 76.
ابراهیم: 45.
نحل: 118- 119.
نساء: 15.
مالیدن دو زن فرج خود را به همدیگر.
نور: 2.
محمد بن حسن الطوسی، التبیان فی التفسیر القرآن، 1409، ج3، ص 143.
نساء: 19.
حسن بن فضل طبرسی، مجمع البیان، 1415، ج3، ص 47؛ محمد بن جریر طبری، جامع البیان، 1415، ج4، ص 410-413.
نسا: 22
نسا: 25
حسن بن فضل طبرسی، مجمع البیان، 1415، ج3، ص 64.
محسن فیض، التفسیر الصافی، 1416، ج1، ص 441.
علی بن ابراهیم قمی، تفسیر قمی، 1404، ج1، ص 47.
محمد مشهدی، کنز الدقائق، 1407، ج3، ص 423، به نقل از عیاشی.
محمد حسین طباطبائی، المیزان، ج4، ص 278.
محمد بن جریر طبری، جامع البیان، 1415، ج4،ص 239.
اعراف: 28.
حسن بن فضل طبرسی، مجمع البیان، 1415، ج4، ص 239 تا ص 240.
محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج8، ص 73.
محسن فیض، التفسیر الصافی، 1416، ج2، ص 178.
محمد بن جریر طبری، جامع البیان، 1415، ج8، ص 202-203.
اسماعیل بن کثیر القریشی، تفسیر القرآن العظیم، 1412، ج2، ص 217.
اعراف: 80.
نمل: 54.
عنکبوت: 28.
اسراء: 32.
نساء: 25.
حسن بن فضل طبرسی، مجمع البیان، 1415، ج6، ص 245.
حسن بن فضل طبرسی جوامع الجامع، ج2، ص 371.
علی بن ابراهیم قمی، تفسیر القمی، 1404، ج2، ص 19.
جلال الدین سیوطی، تفسیر جلالین، ص 369.
احزاب: 30.
علی بن ابراهیم القمی، تفسیر القمی، 1404، ج2، ص 192.
حسن بن فضل طبرسی، مجمع البیان، 1415، ج8، ص 152.
محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج16، ص 307.
محمد بن جریر طبری، جامع البیان، 1415، ج21، ص 191.
الراغب الاصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، 1404، ص 374.
جمال الدین جوزی، زاد المسیر فی علم التفسیر، 1407، ج6، ص 196.
جمال الدین سیوطی، الدر المنثور، 1365، ج5، ص 195.
احزاب: 31.
احزاب: 32.
طلاق: 1.
زن مطلقه بر دو قسم است: الف) بعد از طلاق شوهر می توانند در زمان عده رجوع کرده و بدون اجرای صیغه عقد دوباره زندگی را ادامه دهد و آن در طلاق اول و دوم است. که این را مطلقه رجعیه گویند.
ب) بعد از طلاق شوهر نمی تواند در زمان عده رجوع کند که این را مطلقه بائن می گویند.

61. بعضی از نقل ها «تسرق علی الرجال» دارد.

62. علی بن ابراهیم القمی، تفسیر القمی، 1404، ج2، ص 374.

63. حسن بن فضل، مجمع البیان، 1415، ج10، ص 40؛ محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، 1409، ج10، ص 31 (با اندک تفاوت)

64. فخر الدین طریحی، تفسیر غریب القرآن، ص 320.

65. محسن فیض، التفسیر الصافی، 1416، ج5، ص 187.

66. محمدبن جریر طبری، الجامع البیان، 1415، ج 28، ص 169.

67. عبدالله القرطبی، الجامع الاحکام القرآن، 1405، ج18، ص 156

68. الشهید الثانی، الروضة البهیة (شرح اللمعة)، باشراف کلانتر، 1410، ج 6، ص 77.

69. محمد بن حسن طوسی، الخلاف، 1417، ج 5، ص 70، المسألة 23.

70.السید علی الطباطبایی، ریاض المسائل، 1419هـ، ج 11، ص 158.

71. محمد حسن نجفی، جواهر الکلام، ج 23، صص 333- 334.

72. طلاق: 1.

73. انعام: 151.

74. حسن بن فضل، مجمع البیان، 141




۱۷ خرداد ۱۳۹۸
پاسخ به: ایرانی، ایرانی باش!
نام کاربری: frederic*chopin
پیام: ۱,۶۹۹
عضویت از: ۵ آبان ۱۳۹۷
از: تهران
طرفدار:
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
گروه:
- کاربران عضو
«فاحِشَة» از مادّه «فحش» و «فحشاء» به معنای "هر عمل یا سخن بسیار زشت است" و "انحصار به اعمال منافی عفت ندارد"; زیرا در اصل به معنای «تجاوز از حدّ» است که هر گناهی را شامل می شود، در سوره «عنکبوت» کنایه از «همجنس گرایی» است. و در سوره «نمل» منظور همجنس گرایی و عمل ننگین «لواط» است.
کار بسیار زشت. دقت در گفتار بزرگان نشان می‏دهد که فحش و فاحشه و فحشاء به معنی بسیار زشت است "گرچه بعضی قبح مطلق گفته‏ اند." در قاموس گوید: فاحشه هر گناهی است که قبح آن زیاد باشد. همچنین است قول ابن اثیر در نهایه. در مفردات گفته: فحش، فاحشه و فحشاء هر قول و فعلی است که قبح آن بزرگ باشد در مجمع ذیل آیه 169 بقره فرموده: فحشاء، فاحشه، قبیحه و سیئه نظیر هم‏اند و فحشاء مصدر است مثل سراء و ضراء و در ذیل آیه 135 آل عمران فرموده: فحش اقدام به قبح بزرگ است. زمخشری ذیل آیه 169 بقره، فحشاء را قبیح خارج از حد گفته است. این مطلب را می‏شود از آیات استفاده کرد . ظهور آیه در آن است که فاحشه به معنی بسیار زشت است یعنی به زنا نزدیک نشوید آن کار بسیار زشت و راه و رسم بدی است. *** فحشاء و فاحشه در قرآن به زنا و لواط و تزویج نامادری و هر کار بسیار زشت گفته شده است مثل . که درباره زنا است به قول بعضی مساحقه است و نحو . که درباره لواط است . که ظهورش در عموم است. . مراد از سوء در مقابل فحشاء چیست؟ ایضاً در آیه . اهل تحقیق گفته‏اند گناه را از آن سؤ و سیئه گفته‏اند که برای گناهکار بدی پیش می‏آورد، در این صورت احتمال قوی آن است که مراد از «سوء» بدنامی باشد. یوسف «علیه‏السلام» اگر به زن عزیز تعدی می‏کرد دو کار کرده بود یکی بدنامی خودش و دیگری زنا که مورد عقاب خداست یعنی خواستیم بدنامی و زنا را از وی برگردانیم همین طور در آیه اول. ممکن است مراد از سوء در آیه دوم خیانت باشد که عمل یوسف در صورت وقوع هم زنا بود هم خیانت به شوهر آن زن. در این صورت شاید مراد از سوء در هر دو آیه گناهانی باشد که در قباحت مثل فحشاء نیستند. و یا ذکر خاص بعد از عام باشد. . . در آیه اول شاید مراد از فاحشه زنا یا کار زشتی است که از منکر و بغی زشت‏تر است. و در آیه دوم شاید مراد از فحشاء کار بدی است که نسبت به دیگران انجام داده‏اند. . آیه درباره زنان مطلقه است که باید مدت عده را در خانه شوهر بمانند مراد از «فاحشه» چنانکه گفته‏اند اذیت اهل خانه است که اهل خانه را اذیت کنند و بددهن باشند ایضاً . طبرسی در ذیل آیه اول از امام رضا «علیه‏السلام» نقل کرده فاحشه آن است که اهل شوهرش را اذیت کند و دشنام دهد. . فواحش جمع فاحشه است و آن چهار بار در قرآن مجید آمده است. فحشاء چنانکه از طبرسی نقل شد مصدر است ولی در آیات به معنی اسم به کار رفته است...




۱۷ خرداد ۱۳۹۸
پاسخ به: بحث آزاد در مورد بارسا
نام کاربری: frederic*chopin
پیام: ۱,۶۹۹
عضویت از: ۵ آبان ۱۳۹۷
از: تهران
طرفدار:
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
گروه:
- کاربران عضو
واقعا آدم می مونه فوتبال چی ببینه ... چی بنویسه ک احساس پوچی نکنه ... از چی خوشحال باش ک 2 روز بعدش از دماغش نزنه بیرون ... ...کاش ماشین زمانی، ترانسپورتی، اسکیپی، چیزی بود میرفتیم مثلا ب سال 2030 وقتی ژاوی سکان داره و مکتب، پرچم دار ...این فسقلیا بزرگ شدن و آقایی اروپا براشون مثه پدراشون عادت ...
چن وقته دستم ب تایپ و قلم واس بارسا نمیره ... این تیم خیلی وقته غریبه اس ...




۱۷ خرداد ۱۳۹۸
پاسخ به: موسیقی
نام کاربری: frederic*chopin
پیام: ۱,۶۹۹
عضویت از: ۵ آبان ۱۳۹۷
از: تهران
طرفدار:
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
- xavi
گروه:
- کاربران عضو
خیـــــــــــلی وقته دلم یه ملودی ناب و تازه غیر اسکی میخواد ... چشمه ی موسیقی خشک شده ... بس ک پول ریختن توش ...




۱۷ خرداد ۱۳۹۸
< ۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ... ۹۵ >
فعالترین کاربران ماه انجمن
فعالیترین کاربران سایت
اعضای جدید سایت
جدیدترین اعضای فعال
تعداد کل اعضای سایت
اعضای فعال
۱۷,۹۳۲
اعضای غیر فعال
۱۴,۳۶۳
تعداد کل اعضاء
۳۲,۲۹۵
پیام‌های جدید
بحث آزاد در مورد بارسا
انجمن عاشقان آب‍ی و اناری
۵۸,۱۹۷ پاسخ
۸,۳۴۱,۰۸۰ بازدید
۵ روز قبل
Salehm
هرچه می خواهد دل تنگت بگو...
انجمن مباحث آزاد
۷۶,۴۸۹ پاسخ
۱۱,۶۰۷,۶۸۱ بازدید
۹ روز قبل
Greatest Ever
بحث در مورد تاپیک های بخش سرگرمی
انجمن سرگرمی
۴,۶۶۳ پاسخ
۵۴۶,۲۹۷ بازدید
۱۴ روز قبل
Greatest Ever
مباحث علمی و پزشکی
انجمن علمی و کاربردی
۱,۵۴۷ پاسخ
۷۴۳,۸۳۲ بازدید
۲۱ روز قبل
رویا
مســابــقـه جــــذاب ۲۰ ســــوالـــــــــــــــــــی
انجمن سرگرمی
۲۳,۶۵۸ پاسخ
۲,۱۹۹,۹۲۳ بازدید
۲۱ روز قبل
رویا
علمی/تلفن هوشمند/تبلت/فناوری
انجمن علمی و کاربردی
۲,۴۱۸ پاسخ
۴۳۵,۸۳۰ بازدید
۲ ماه قبل
jack jinhal
برای آشنایی خودتون رو معرفی کنید!
انجمن مباحث آزاد
۷,۶۴۲ پاسخ
۱,۲۳۱,۳۸۰ بازدید
۶ ماه قبل
مهسا
اسطوره های بارسا
انجمن بازیکنان
۳۴۳ پاسخ
۸۵,۵۲۲ بازدید
۶ ماه قبل
jalebamooz
جام جهانی ۲۰۲۲
انجمن فوتبال ملی
۲۲ پاسخ
۱,۹۲۵ بازدید
۱۰ ماه قبل
phaidyme
تغییرات سایت
انجمن اتاق گفتگوی اعضاء و ناظران
۱,۵۵۷ پاسخ
۲۷۶,۸۲۰ بازدید
۱۱ ماه قبل
یا لثارات الحسن
حاضرین در سایت
۱۱۴ کاربر آنلاین است. (۶۲ کاربر در حال مشاهده تالار گفتمان)

عضو: ۰
مهمان: ۱۱۴

ادامه...
هرگونه کپی برداری از مطالب این سایت، تنها با ذکر نام «اف سی بارسلونا دات آی آر» مجاز است!